Manuscript
Astesanus - Bartolus de Saxoferrato - Materialien zum Rentenkauf
M.ch.f.48-2
Title
Astesanus - Bartolus de Saxoferrato - Materialien zum Rentenkauf
Dating
[Mitte 15. Jahrhundert]
Place of Origin
[Mitteldeutschland]
Digitized by
Universitätsbibliothek Würzburg
Online since
03/31/2021
Advanced Metadata
There is no description for your language available yet.
Is Part Of
Title
Astesanus - Bartolus de Saxoferrato - Materialien zum Rentenkauf
Place of Origin
[Mitteldeutschland]
Dating
[Mitte 15. Jahrhundert]
Extent
446 Blatt
Short Description
Die in Mitteldeutschland entstandene Handschrift aus der Mitte des 15. Jahrhunderts steht in direktem Zusammenhang mit der Handschrift M.ch.f.48-1. Sie enthält die Bücher sechs bis acht der Summa de casibus conscientiae des franziskanischen Rechtsgelehrten Astesanus von Asti. Darauf folgen Werke von Bartolus de Saxoferrato und Johannes de Monte Nigro sowie kürzere Texte, u.a. von Dinus de Radicofano, die Bulle Regimine universalis oder Auszüge aus einem Gutachten über den Rentenkauf. Der Einband lässt sich der bis 1480 in Erfurt bezeugten Werkstatt von Ulrich Frenckel zuordnen.
Provenance
Dombibliothek Würzburg
Owner
Universitätsbibliothek Würzburg
Identifier
M.ch.f.48-2
Thurn 3,2, S. 22
DOI: 10.48651/franconica-3402249431619
Former Shelfmark
"166"
Digitized by
Universitätsbibliothek Würzburg
History
Provenance
Book Illustration
- Rubriziert. Rote Paragraphenzeichen.
- 1r: InitialsFedlinitiale E, flächig mit Deckfarben ausgemalt, Schaft mit Blattranken- und repetitivem Zapfenmuster belegt, Binnenfeld mit Arabeske, links 3 strahlenartige Fadenbündel, große Ranke mit dunkelbrauner Eule, Schriftband mit Devise Item quo(niam) quis fit clericus, habetur ibi per totum (rechts beschnitten) auf gefaltetem Tuch.
- 180r: InitialsRankeninitiale C, blau, mit gegenständigem Akanthus belegt, im Binnenfeld als rote Federzeichnung geviert Knospenfleuronné als Garben mit Profilblatt und Halbpalmette, außen oben und links je 3 parallele Fadenbündel, kleine Ranken im Bundsteg.
- 269r: InitialsRankeninitiale F , roter Buchstabenkörper mit Akanthusranke belegt, als rote Federzeichnung im oberen Binnenfeld Knospenfleuronné, im unteren gefeldertes Flächenornament , links 3 parallele Fadenbündel, im Bundsteg lange grüne Blattranke.
- InitialsDurchgängig rote drei- bis fünfzeilige Lombarden.
Cover
General description
1456-1486. Schweinsleder über Holz mit Streicheisenlinien und blindgeprägten Einzelstempeln, u.a. Namensstempel s008419, Rosette s010107, Lilie s010111, Hund s010116. Titel hs. auf dem Vorderdeckel. Titel- und Signaturschild auf dem Rücken. Kanten-, Eck- und Mittelbeschläge (teilweise entfernt). Spuren von Kettenbefestigung am Hinterdeckel. 2 Schließen (1 defekt). Gelber Schnitt. Andere Referenzen: Sprandel-Krafft AW 42. Buchbinderwerkstatt: Erfurt, Ulrich Frenckel.
Codicology
Document Type
Material: Papier
Layer Formula: 37 VI(444) + I(446)
Watermark
Layer Formula: 37 VI(444) + I(446)
Watermark
- Berg
Layout
Written Area: 235 x 135 mm
Columns Count: einspaltig
Lines Count: 47 Zeilen
Columns Count: einspaltig
Lines Count: 47 Zeilen
Font
- Bastarda
Content
- 1r - 414r: Astesanus: Summa de casibus conscientiae, Buch VI-VIIILiterature:
Edition: GW 2749-2758. Schulte, Bd. 2, S. 425-427. Stegmüller, RB, Nr. 1451. Bloomfield, Nr. 0647 (mit Lit.). Powitz, Ms. Praed. 4. Basel, Bd. 2, S. 7f. MBK, Bd. 4,2, S. 975. - 414v - 418v: Bartolus, de Saxoferrato: De insigniis et armiscompositus per ... Bertoldum de Saxoferrato, quem tamen non credo per eum completum extitisse, quod eum publicavit post eius mortem dominus Nicolaus Allexandrini... suus gener. disputavit tamen Bartolomaeus... sub anno domini M° CCCLXXXVIII die XX mensis Januarii.Literature:
Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis, Bd.9, Bl. 124v-126r. Casamassima, S. 211, Nr. 179 und S. 5, Nr. V. - 419r - 422v: Johannes, de Monte Nigro: Tractatulus de contractibus reempcionis vel alias ad certum tempus[A] quibusdam in dubium vertitur, an valeant empciones sive contractus facti ad certum tempus... - ... supradicti contractus et licite celebrari sine vicio usurarum.Literature:
Literatur: Kaeppeli, Bd. 2, S. 487, Nr. 2502. - 422v: Dinus, de Radicofano: ConfirmacioEgo Dinus de Radicofano permissione divina Ianuensis archiepiscopus hanc conclusionem pono... - ... alias edificas ad iehennam etc.
- 422v - 425v: Dinus, de Radicofano: DeterminacioAd idem alia Determinacio de empcionibus sub pacto reempcionis
Abbas sancti Petri de consensu conventus vendidit... - ... super verbo usuris. - 425v - 426r: ConclusionesEx hiis secuntur conclusiones
Conclusio prima est ista: Census realis ante contractum constitutus... - ... tetigi in conclusione quarta etc.
Et finis huius in studio Erffurtensi. - 426r - 427v: DeterminatioDeterminatio domini cardinalis sancti Marci utriusque iuris doctoris super redditibus annuis... et fuit facta per eum in concilio Constanciensi ad mandatum domini Martini pape quinti ibidem tunc noviter electi
In quibusdam partibus mos est ab antiquo servatus facere contractus... - ... videtur de questione predicta cum correctione. F[inis] huius.Literature:
Bloomfield, Nr. 2658. - 427v - 428v: Bulle Regimine universalis (1425)Sequitur nunc bulla Martini V. super huiusmodi determinacione per cardinalem premissa
Datum Rome apud Sanctos Apostolos VI. nonas Iulii pontificatus nostri anno VIIIo etc. Finis huius etc. - 428v - 432v: Gutachten über den Rentenkauf (Auszüge)De contractibus alia quedam determinacio per sex supposiciones procedens cum quibusdam questionibus.
Pro evidencia dicendorum ad subscriptas questiones suppono ea, que per magistros meos in hac materia supposita sint... - ... nullatenus servanda est, sed perpetuo abolenda. Finis huius. - 433r - 436r: Differencie canonum et legumDifferencie canonum et legum domini Salvarii utriusque iuris doctoris et ceteraUnter Salvarius ist Galvanus de Bononia zu verstehen.
Prima differencia est: Secundum canonem ante sentenciam potest appellari, secundum legem, nonnisi in duobus casibus... - ... iuxta finem li[bri] VI. Finis huius.Literature:
Edition: Hain 7452. 15601, Tractatus iuris universi, Bd.1, Bl. 189r-190r. Schulte 2, S. 288. - 436r - 438v: Zusammenstellung der Rechtsgrundlagen von Studium und LehreDe quibusdam privilegiis scolarium, magistrorum et doctorum et alia quedam pulchra etc.
Quia circa c. super specula [X. 5.33.28] titulo de magistris agitur de scolaribus et magistris... - ... super sepecula, et est c. II li[bri] VI. - 439r - 441v: Heimburg, Gregorius: Gutachten über Kauf und Rückkauf für BambergFigurabo casum, ut ex actis colligi potest, ut facto ipso clare proposito ius... - ... de iudiciis etc. ita sentio ego, Gregorius Heimburg iuris utriusque doctor salvo saniori iudicio, in testimonium cuius manu propria subscripsi.Literature:
Casamassima, S. 211, Nr. 179. Dolezalek, Grundverzeichnis, Bd. 2. W. Trusen, Zum Kauf und Wiederkauf im Spätmittelalter. Ein Plädoyer von Gregor Heimburg, in: Arbeiten zur Rechtsgeschichte, Stuttgart 1980, S. 347-359 (Karlsruher Kulturwissenschaftliche Arbeiten ; 2). - 442r - 446v
Secondary Literature
- Thurn 3,2. S. 22.
- Kyriss, Ernst: Spätgotische signierte Einbände aus Erfurt in der Stadtbibliothek Trier. 1971. S. 358.
- Krämer, Sigrid: Handschriftenerbe des deutschen Mittelalters ; Bd. 1.2. 1989. S. 853.
- Sprandel-Krafft, Lore: Bibliotheken im Bereich des Würzburger Domstifts nach den Inkunabeln. 1992. S. 207-240.
- Bischoff, Bernhard; Stoll, Wilhelm; Knaus, Hermann; Glauche, Günter: Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz ; Bd. 4,2: Bistum Freising. Bistum Würzburg. 1979. S. 896.
- Casamassima, Emanuele: Codices operum Bartoli a Saxoferrato recensiti ; 1: Iter Germanicum. 1971.
- Wouw, Hans van de; Dolezalek, Gero: Verzeichnis der Handschriften zum Römischen Recht bis 1600 : Materialsammlung, System und Programm für elektronische Datenverarbeitung ; 4 Bde. 1972.
Metadata
Is Part Of
Title
Astesanus - Bartolus de Saxoferrato - Materialien zum Rentenkauf
Place of Origin
[Mitteldeutschland]
Dating
[Mitte 15. Jahrhundert]
Extent
446 Blatt
Short Description
Die in Mitteldeutschland entstandene Handschrift aus der Mitte des 15. Jahrhunderts steht in direktem Zusammenhang mit der Handschrift M.ch.f.48-1. Sie enthält die Bücher sechs bis acht der Summa de casibus conscientiae des franziskanischen Rechtsgelehrten Astesanus von Asti. Darauf folgen Werke von Bartolus de Saxoferrato und Johannes de Monte Nigro sowie kürzere Texte, u.a. von Dinus de Radicofano, die Bulle Regimine universalis oder Auszüge aus einem Gutachten über den Rentenkauf. Der Einband lässt sich der bis 1480 in Erfurt bezeugten Werkstatt von Ulrich Frenckel zuordnen.
Provenance
Dombibliothek Würzburg
Owner
Universitätsbibliothek Würzburg
Identifier
M.ch.f.48-2
Thurn 3,2, S. 22
DOI: 10.48651/franconica-3402249431619
Former Shelfmark
"166"
Digitized by
Universitätsbibliothek Würzburg
History
Provenance
Book Illustration
- Rubriziert. Rote Paragraphenzeichen.
- 1r: InitialsFedlinitiale E, flächig mit Deckfarben ausgemalt, Schaft mit Blattranken- und repetitivem Zapfenmuster belegt, Binnenfeld mit Arabeske, links 3 strahlenartige Fadenbündel, große Ranke mit dunkelbrauner Eule, Schriftband mit Devise Item quo(niam) quis fit clericus, habetur ibi per totum (rechts beschnitten) auf gefaltetem Tuch.
- 180r: InitialsRankeninitiale C, blau, mit gegenständigem Akanthus belegt, im Binnenfeld als rote Federzeichnung geviert Knospenfleuronné als Garben mit Profilblatt und Halbpalmette, außen oben und links je 3 parallele Fadenbündel, kleine Ranken im Bundsteg.
- 269r: InitialsRankeninitiale F , roter Buchstabenkörper mit Akanthusranke belegt, als rote Federzeichnung im oberen Binnenfeld Knospenfleuronné, im unteren gefeldertes Flächenornament , links 3 parallele Fadenbündel, im Bundsteg lange grüne Blattranke.
- InitialsDurchgängig rote drei- bis fünfzeilige Lombarden.
Cover
General description
1456-1486. Schweinsleder über Holz mit Streicheisenlinien und blindgeprägten Einzelstempeln, u.a. Namensstempel s008419, Rosette s010107, Lilie s010111, Hund s010116. Titel hs. auf dem Vorderdeckel. Titel- und Signaturschild auf dem Rücken. Kanten-, Eck- und Mittelbeschläge (teilweise entfernt). Spuren von Kettenbefestigung am Hinterdeckel. 2 Schließen (1 defekt). Gelber Schnitt. Andere Referenzen: Sprandel-Krafft AW 42. Buchbinderwerkstatt: Erfurt, Ulrich Frenckel.
Codicology
Document Type
Material: Papier
Layer Formula: 37 VI(444) + I(446)
Watermark
Layer Formula: 37 VI(444) + I(446)
Watermark
- Berg
Layout
Written Area: 235 x 135 mm
Columns Count: einspaltig
Lines Count: 47 Zeilen
Columns Count: einspaltig
Lines Count: 47 Zeilen
Font
- Bastarda
Content
- 1r - 414r: Astesanus: Summa de casibus conscientiae, Buch VI-VIIILiterature:
Edition: GW 2749-2758. Schulte, Bd. 2, S. 425-427. Stegmüller, RB, Nr. 1451. Bloomfield, Nr. 0647 (mit Lit.). Powitz, Ms. Praed. 4. Basel, Bd. 2, S. 7f. MBK, Bd. 4,2, S. 975. - 414v - 418v: Bartolus, de Saxoferrato: De insigniis et armiscompositus per ... Bertoldum de Saxoferrato, quem tamen non credo per eum completum extitisse, quod eum publicavit post eius mortem dominus Nicolaus Allexandrini... suus gener. disputavit tamen Bartolomaeus... sub anno domini M° CCCLXXXVIII die XX mensis Januarii.Literature:
Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis, Bd.9, Bl. 124v-126r. Casamassima, S. 211, Nr. 179 und S. 5, Nr. V. - 419r - 422v: Johannes, de Monte Nigro: Tractatulus de contractibus reempcionis vel alias ad certum tempus[A] quibusdam in dubium vertitur, an valeant empciones sive contractus facti ad certum tempus... - ... supradicti contractus et licite celebrari sine vicio usurarum.Literature:
Literatur: Kaeppeli, Bd. 2, S. 487, Nr. 2502. - 422v: Dinus, de Radicofano: ConfirmacioEgo Dinus de Radicofano permissione divina Ianuensis archiepiscopus hanc conclusionem pono... - ... alias edificas ad iehennam etc.
- 422v - 425v: Dinus, de Radicofano: DeterminacioAd idem alia Determinacio de empcionibus sub pacto reempcionis
Abbas sancti Petri de consensu conventus vendidit... - ... super verbo usuris. - 425v - 426r: ConclusionesEx hiis secuntur conclusiones
Conclusio prima est ista: Census realis ante contractum constitutus... - ... tetigi in conclusione quarta etc.
Et finis huius in studio Erffurtensi. - 426r - 427v: DeterminatioDeterminatio domini cardinalis sancti Marci utriusque iuris doctoris super redditibus annuis... et fuit facta per eum in concilio Constanciensi ad mandatum domini Martini pape quinti ibidem tunc noviter electi
In quibusdam partibus mos est ab antiquo servatus facere contractus... - ... videtur de questione predicta cum correctione. F[inis] huius.Literature:
Bloomfield, Nr. 2658. - 427v - 428v: Bulle Regimine universalis (1425)Sequitur nunc bulla Martini V. super huiusmodi determinacione per cardinalem premissa
Datum Rome apud Sanctos Apostolos VI. nonas Iulii pontificatus nostri anno VIIIo etc. Finis huius etc. - 428v - 432v: Gutachten über den Rentenkauf (Auszüge)De contractibus alia quedam determinacio per sex supposiciones procedens cum quibusdam questionibus.
Pro evidencia dicendorum ad subscriptas questiones suppono ea, que per magistros meos in hac materia supposita sint... - ... nullatenus servanda est, sed perpetuo abolenda. Finis huius. - 433r - 436r: Differencie canonum et legumDifferencie canonum et legum domini Salvarii utriusque iuris doctoris et ceteraUnter Salvarius ist Galvanus de Bononia zu verstehen.
Prima differencia est: Secundum canonem ante sentenciam potest appellari, secundum legem, nonnisi in duobus casibus... - ... iuxta finem li[bri] VI. Finis huius.Literature:
Edition: Hain 7452. 15601, Tractatus iuris universi, Bd.1, Bl. 189r-190r. Schulte 2, S. 288. - 436r - 438v: Zusammenstellung der Rechtsgrundlagen von Studium und LehreDe quibusdam privilegiis scolarium, magistrorum et doctorum et alia quedam pulchra etc.
Quia circa c. super specula [X. 5.33.28] titulo de magistris agitur de scolaribus et magistris... - ... super sepecula, et est c. II li[bri] VI. - 439r - 441v: Heimburg, Gregorius: Gutachten über Kauf und Rückkauf für BambergFigurabo casum, ut ex actis colligi potest, ut facto ipso clare proposito ius... - ... de iudiciis etc. ita sentio ego, Gregorius Heimburg iuris utriusque doctor salvo saniori iudicio, in testimonium cuius manu propria subscripsi.Literature:
Casamassima, S. 211, Nr. 179. Dolezalek, Grundverzeichnis, Bd. 2. W. Trusen, Zum Kauf und Wiederkauf im Spätmittelalter. Ein Plädoyer von Gregor Heimburg, in: Arbeiten zur Rechtsgeschichte, Stuttgart 1980, S. 347-359 (Karlsruher Kulturwissenschaftliche Arbeiten ; 2). - 442r - 446v
Secondary Literature
- Thurn 3,2. S. 22.
- Kyriss, Ernst: Spätgotische signierte Einbände aus Erfurt in der Stadtbibliothek Trier. 1971. S. 358.
- Krämer, Sigrid: Handschriftenerbe des deutschen Mittelalters ; Bd. 1.2. 1989. S. 853.
- Sprandel-Krafft, Lore: Bibliotheken im Bereich des Würzburger Domstifts nach den Inkunabeln. 1992. S. 207-240.
- Bischoff, Bernhard; Stoll, Wilhelm; Knaus, Hermann; Glauche, Günter: Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz ; Bd. 4,2: Bistum Freising. Bistum Würzburg. 1979. S. 896.
- Casamassima, Emanuele: Codices operum Bartoli a Saxoferrato recensiti ; 1: Iter Germanicum. 1971.
- Wouw, Hans van de; Dolezalek, Gero: Verzeichnis der Handschriften zum Römischen Recht bis 1600 : Materialsammlung, System und Programm für elektronische Datenverarbeitung ; 4 Bde. 1972.