Handschrift

Astesanus - Bartolus de Saxoferrato - Materialien zum Rentenkauf

M.ch.f.48-2

Titel

Astesanus - Bartolus de Saxoferrato - Materialien zum Rentenkauf

Datierung

[Mitte 15. Jahrhundert]

Entstehungsort

[Mitteldeutschland]

Digitalisiert von

Universitätsbibliothek Würzburg

Online seit

31.03.2021

Erweiterte Metadaten

Die in Mitteldeutschland entstandene Handschrift aus der Mitte des 15. Jahrhunderts steht in direktem Zusammenhang mit der Handschrift M.ch.f.48-1. Sie enthält die Bücher sechs bis acht der Summa de casibus conscientiae des franziskanischen Rechtsgelehrten Astesanus von Asti. Darauf folgen Werke von Bartolus de Saxoferrato und Johannes de Monte Nigro sowie kürzere Texte, u.a. von Dinus de Radicofano, die Bulle Regimine universalis oder Auszüge aus einem Gutachten über den Rentenkauf. Der Einband lässt sich der bis 1480 in Erfurt bezeugten Werkstatt von Ulrich Frenckel zuordnen.

Titel

Astesanus - Bartolus de Saxoferrato - Materialien zum Rentenkauf

Entstehungsort

[Mitteldeutschland]

Datierung

[Mitte 15. Jahrhundert]

Umfang

446 Blatt

Kurzbeschreibung

Die in Mitteldeutschland entstandene Handschrift aus der Mitte des 15. Jahrhunderts steht in direktem Zusammenhang mit der Handschrift M.ch.f.48-1. Sie enthält die Bücher sechs bis acht der Summa de casibus conscientiae des franziskanischen Rechtsgelehrten Astesanus von Asti. Darauf folgen Werke von Bartolus de Saxoferrato und Johannes de Monte Nigro sowie kürzere Texte, u.a. von Dinus de Radicofano, die Bulle Regimine universalis oder Auszüge aus einem Gutachten über den Rentenkauf. Der Einband lässt sich der bis 1480 in Erfurt bezeugten Werkstatt von Ulrich Frenckel zuordnen.

Provenienz

Dombibliothek Würzburg

Besitzer

Universitätsbibliothek Würzburg

Identifikator

M.ch.f.48-2
Thurn 3,2, S. 22
DOI: 10.48651/franconica-3402249431619

Frühere Signatur

"166"

Digitalisiert von

Universitätsbibliothek Würzburg
Ausführliche Beschreibung

Geschichte

Provenienz
Dombibliothek Würzburg
Buchrücken: "166" (18. Jahrhundert)

Buchmalerei

  • Rubriziert. Rote Paragraphenzeichen.
  • 1r: Initialen
    Fedlinitiale E, flächig mit Deckfarben ausgemalt, Schaft mit Blattranken- und repetitivem Zapfenmuster belegt, Binnenfeld mit Arabeske, links 3 strahlenartige Fadenbündel, große Ranke mit dunkelbrauner Eule, Schriftband mit Devise Item quo(niam) quis fit clericus, habetur ibi per totum (rechts beschnitten) auf gefaltetem Tuch.
  • 180r: Initialen
    Rankeninitiale C, blau, mit gegenständigem Akanthus belegt, im Binnenfeld als rote Federzeichnung geviert Knospenfleuronné als Garben mit Profilblatt und Halbpalmette, außen oben und links je 3 parallele Fadenbündel, kleine Ranken im Bundsteg.
  • 269r: Initialen
    Rankeninitiale F , roter Buchstabenkörper mit Akanthusranke belegt, als rote Federzeichnung im oberen Binnenfeld Knospenfleuronné, im unteren gefeldertes Flächenornament , links 3 parallele Fadenbündel, im Bundsteg lange grüne Blattranke.
  • Initialen
    Durchgängig rote drei- bis fünfzeilige Lombarden.

Einband

Allgemeine Angaben
1456-1486. Schweinsleder über Holz mit Streicheisenlinien und blindgeprägten Einzelstempeln, u.a. Namensstempel s008419, Rosette s010107, Lilie s010111, Hund s010116. Titel hs. auf dem Vorderdeckel. Titel- und Signaturschild auf dem Rücken. Kanten-, Eck- und Mittelbeschläge (teilweise entfernt). Spuren von Kettenbefestigung am Hinterdeckel. 2 Schließen (1 defekt). Gelber Schnitt. Andere Referenzen: Sprandel-Krafft AW 42. Buchbinderwerkstatt: Erfurt, Ulrich Frenckel.

Kodikologie

Beschreibstoff
Material: Papier
Lagenformel: 37 VI(444) + I(446)
Watermark
  • Berg
Layout
Schriftraum: 235 x 135 mm
Spaltenzahl: einspaltig
Zeilenzahl: 47 Zeilen
Schrift
  • Bastarda

Inhalt

  • 1r - 414r: Astesanus: Summa de casibus conscientiae, Buch VI-VIII
    Literatur:
    Edition: GW 2749-2758. Schulte, Bd. 2, S. 425-427. Stegmüller, RB, Nr. 1451. Bloomfield, Nr. 0647 (mit Lit.). Powitz, Ms. Praed. 4. Basel, Bd. 2, S. 7f. MBK, Bd. 4,2, S. 975.
  • 414v - 418v: Bartolus, de Saxoferrato: De insigniis et armiscompositus per ... Bertoldum de Saxoferrato, quem tamen non credo per eum completum extitisse, quod eum publicavit post eius mortem dominus Nicolaus Allexandrini... suus gener. disputavit tamen Bartolomaeus... sub anno domini M° CCCLXXXVIII die XX mensis Januarii.

    Literatur:
    Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis, Bd.9, Bl. 124v-126r. Casamassima, S. 211, Nr. 179 und S. 5, Nr. V.
  • 419r - 422v: Johannes, de Monte Nigro: Tractatulus de contractibus reempcionis vel alias ad certum tempus[A] quibusdam in dubium vertitur, an valeant empciones sive contractus facti ad certum tempus... - ... supradicti contractus et licite celebrari sine vicio usurarum.

    Literatur:
    Literatur: Kaeppeli, Bd. 2, S. 487, Nr. 2502.
  • 422v: Dinus, de Radicofano: ConfirmacioEgo Dinus de Radicofano permissione divina Ianuensis archiepiscopus hanc conclusionem pono... - ... alias edificas ad iehennam etc.
  • 422v - 425v: Dinus, de Radicofano: DeterminacioAd idem alia Determinacio de empcionibus sub pacto reempcionis
    Abbas sancti Petri de consensu conventus vendidit... - ... super verbo usuris.
  • 425v - 426r: ConclusionesEx hiis secuntur conclusiones
    Conclusio prima est ista: Census realis ante contractum constitutus... - ... tetigi in conclusione quarta etc.
    Et finis huius in studio Erffurtensi.
  • 426r - 427v: DeterminatioDeterminatio domini cardinalis sancti Marci utriusque iuris doctoris super redditibus annuis... et fuit facta per eum in concilio Constanciensi ad mandatum domini Martini pape quinti ibidem tunc noviter electi
    In quibusdam partibus mos est ab antiquo servatus facere contractus... - ... videtur de questione predicta cum correctione. F[inis] huius.

    Literatur:
    Bloomfield, Nr. 2658.
  • 427v - 428v: Bulle Regimine universalis (1425)Sequitur nunc bulla Martini V. super huiusmodi determinacione per cardinalem premissa
    Datum Rome apud Sanctos Apostolos VI. nonas Iulii pontificatus nostri anno VIIIo etc. Finis huius etc.
  • 428v - 432v: Gutachten über den Rentenkauf (Auszüge)De contractibus alia quedam determinacio per sex supposiciones procedens cum quibusdam questionibus.
    Pro evidencia dicendorum ad subscriptas questiones suppono ea, que per magistros meos in hac materia supposita sint... - ... nullatenus servanda est, sed perpetuo abolenda. Finis huius.
  • 433r - 436r: Differencie canonum et legumDifferencie canonum et legum domini Salvarii utriusque iuris doctoris et ceteraUnter Salvarius ist Galvanus de Bononia zu verstehen.
    Prima differencia est: Secundum canonem ante sentenciam potest appellari, secundum legem, nonnisi in duobus casibus... - ... iuxta finem li[bri] VI. Finis huius.

    Literatur:
    Edition: Hain 7452. 15601, Tractatus iuris universi, Bd.1, Bl. 189r-190r. Schulte 2, S. 288.
  • 436r - 438v: Zusammenstellung der Rechtsgrundlagen von Studium und LehreDe quibusdam privilegiis scolarium, magistrorum et doctorum et alia quedam pulchra etc.
    Quia circa c. super specula [X. 5.33.28] titulo de magistris agitur de scolaribus et magistris... - ... super sepecula, et est c. II li[bri] VI.
  • 439r - 441v: Heimburg, Gregorius: Gutachten über Kauf und Rückkauf für BambergFigurabo casum, ut ex actis colligi potest, ut facto ipso clare proposito ius... - ... de iudiciis etc. ita sentio ego, Gregorius Heimburg iuris utriusque doctor salvo saniori iudicio, in testimonium cuius manu propria subscripsi.

    Literatur:
    Casamassima, S. 211, Nr. 179. Dolezalek, Grundverzeichnis, Bd. 2. W. Trusen, Zum Kauf und Wiederkauf im Spätmittelalter. Ein Plädoyer von Gregor Heimburg, in: Arbeiten zur Rechtsgeschichte, Stuttgart 1980, S. 347-359 (Karlsruher Kulturwissenschaftliche Arbeiten ; 2).
  • 442r - 446v

Metadaten

Titel

Astesanus - Bartolus de Saxoferrato - Materialien zum Rentenkauf

Entstehungsort

[Mitteldeutschland]

Datierung

[Mitte 15. Jahrhundert]

Umfang

446 Blatt

Kurzbeschreibung

Die in Mitteldeutschland entstandene Handschrift aus der Mitte des 15. Jahrhunderts steht in direktem Zusammenhang mit der Handschrift M.ch.f.48-1. Sie enthält die Bücher sechs bis acht der Summa de casibus conscientiae des franziskanischen Rechtsgelehrten Astesanus von Asti. Darauf folgen Werke von Bartolus de Saxoferrato und Johannes de Monte Nigro sowie kürzere Texte, u.a. von Dinus de Radicofano, die Bulle Regimine universalis oder Auszüge aus einem Gutachten über den Rentenkauf. Der Einband lässt sich der bis 1480 in Erfurt bezeugten Werkstatt von Ulrich Frenckel zuordnen.

Provenienz

Dombibliothek Würzburg

Besitzer

Universitätsbibliothek Würzburg

Identifikator

M.ch.f.48-2
Thurn 3,2, S. 22
DOI: 10.48651/franconica-3402249431619

Frühere Signatur

"166"

Digitalisiert von

Universitätsbibliothek Würzburg
Ausführliche Beschreibung

Geschichte

Provenienz
Dombibliothek Würzburg
Buchrücken: "166" (18. Jahrhundert)

Buchmalerei

  • Rubriziert. Rote Paragraphenzeichen.
  • 1r: Initialen
    Fedlinitiale E, flächig mit Deckfarben ausgemalt, Schaft mit Blattranken- und repetitivem Zapfenmuster belegt, Binnenfeld mit Arabeske, links 3 strahlenartige Fadenbündel, große Ranke mit dunkelbrauner Eule, Schriftband mit Devise Item quo(niam) quis fit clericus, habetur ibi per totum (rechts beschnitten) auf gefaltetem Tuch.
  • 180r: Initialen
    Rankeninitiale C, blau, mit gegenständigem Akanthus belegt, im Binnenfeld als rote Federzeichnung geviert Knospenfleuronné als Garben mit Profilblatt und Halbpalmette, außen oben und links je 3 parallele Fadenbündel, kleine Ranken im Bundsteg.
  • 269r: Initialen
    Rankeninitiale F , roter Buchstabenkörper mit Akanthusranke belegt, als rote Federzeichnung im oberen Binnenfeld Knospenfleuronné, im unteren gefeldertes Flächenornament , links 3 parallele Fadenbündel, im Bundsteg lange grüne Blattranke.
  • Initialen
    Durchgängig rote drei- bis fünfzeilige Lombarden.

Einband

Allgemeine Angaben
1456-1486. Schweinsleder über Holz mit Streicheisenlinien und blindgeprägten Einzelstempeln, u.a. Namensstempel s008419, Rosette s010107, Lilie s010111, Hund s010116. Titel hs. auf dem Vorderdeckel. Titel- und Signaturschild auf dem Rücken. Kanten-, Eck- und Mittelbeschläge (teilweise entfernt). Spuren von Kettenbefestigung am Hinterdeckel. 2 Schließen (1 defekt). Gelber Schnitt. Andere Referenzen: Sprandel-Krafft AW 42. Buchbinderwerkstatt: Erfurt, Ulrich Frenckel.

Kodikologie

Beschreibstoff
Material: Papier
Lagenformel: 37 VI(444) + I(446)
Watermark
  • Berg
Layout
Schriftraum: 235 x 135 mm
Spaltenzahl: einspaltig
Zeilenzahl: 47 Zeilen
Schrift
  • Bastarda

Inhalt

  • 1r - 414r: Astesanus: Summa de casibus conscientiae, Buch VI-VIII
    Literatur:
    Edition: GW 2749-2758. Schulte, Bd. 2, S. 425-427. Stegmüller, RB, Nr. 1451. Bloomfield, Nr. 0647 (mit Lit.). Powitz, Ms. Praed. 4. Basel, Bd. 2, S. 7f. MBK, Bd. 4,2, S. 975.
  • 414v - 418v: Bartolus, de Saxoferrato: De insigniis et armiscompositus per ... Bertoldum de Saxoferrato, quem tamen non credo per eum completum extitisse, quod eum publicavit post eius mortem dominus Nicolaus Allexandrini... suus gener. disputavit tamen Bartolomaeus... sub anno domini M° CCCLXXXVIII die XX mensis Januarii.

    Literatur:
    Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis, Bd.9, Bl. 124v-126r. Casamassima, S. 211, Nr. 179 und S. 5, Nr. V.
  • 419r - 422v: Johannes, de Monte Nigro: Tractatulus de contractibus reempcionis vel alias ad certum tempus[A] quibusdam in dubium vertitur, an valeant empciones sive contractus facti ad certum tempus... - ... supradicti contractus et licite celebrari sine vicio usurarum.

    Literatur:
    Literatur: Kaeppeli, Bd. 2, S. 487, Nr. 2502.
  • 422v: Dinus, de Radicofano: ConfirmacioEgo Dinus de Radicofano permissione divina Ianuensis archiepiscopus hanc conclusionem pono... - ... alias edificas ad iehennam etc.
  • 422v - 425v: Dinus, de Radicofano: DeterminacioAd idem alia Determinacio de empcionibus sub pacto reempcionis
    Abbas sancti Petri de consensu conventus vendidit... - ... super verbo usuris.
  • 425v - 426r: ConclusionesEx hiis secuntur conclusiones
    Conclusio prima est ista: Census realis ante contractum constitutus... - ... tetigi in conclusione quarta etc.
    Et finis huius in studio Erffurtensi.
  • 426r - 427v: DeterminatioDeterminatio domini cardinalis sancti Marci utriusque iuris doctoris super redditibus annuis... et fuit facta per eum in concilio Constanciensi ad mandatum domini Martini pape quinti ibidem tunc noviter electi
    In quibusdam partibus mos est ab antiquo servatus facere contractus... - ... videtur de questione predicta cum correctione. F[inis] huius.

    Literatur:
    Bloomfield, Nr. 2658.
  • 427v - 428v: Bulle Regimine universalis (1425)Sequitur nunc bulla Martini V. super huiusmodi determinacione per cardinalem premissa
    Datum Rome apud Sanctos Apostolos VI. nonas Iulii pontificatus nostri anno VIIIo etc. Finis huius etc.
  • 428v - 432v: Gutachten über den Rentenkauf (Auszüge)De contractibus alia quedam determinacio per sex supposiciones procedens cum quibusdam questionibus.
    Pro evidencia dicendorum ad subscriptas questiones suppono ea, que per magistros meos in hac materia supposita sint... - ... nullatenus servanda est, sed perpetuo abolenda. Finis huius.
  • 433r - 436r: Differencie canonum et legumDifferencie canonum et legum domini Salvarii utriusque iuris doctoris et ceteraUnter Salvarius ist Galvanus de Bononia zu verstehen.
    Prima differencia est: Secundum canonem ante sentenciam potest appellari, secundum legem, nonnisi in duobus casibus... - ... iuxta finem li[bri] VI. Finis huius.

    Literatur:
    Edition: Hain 7452. 15601, Tractatus iuris universi, Bd.1, Bl. 189r-190r. Schulte 2, S. 288.
  • 436r - 438v: Zusammenstellung der Rechtsgrundlagen von Studium und LehreDe quibusdam privilegiis scolarium, magistrorum et doctorum et alia quedam pulchra etc.
    Quia circa c. super specula [X. 5.33.28] titulo de magistris agitur de scolaribus et magistris... - ... super sepecula, et est c. II li[bri] VI.
  • 439r - 441v: Heimburg, Gregorius: Gutachten über Kauf und Rückkauf für BambergFigurabo casum, ut ex actis colligi potest, ut facto ipso clare proposito ius... - ... de iudiciis etc. ita sentio ego, Gregorius Heimburg iuris utriusque doctor salvo saniori iudicio, in testimonium cuius manu propria subscripsi.

    Literatur:
    Casamassima, S. 211, Nr. 179. Dolezalek, Grundverzeichnis, Bd. 2. W. Trusen, Zum Kauf und Wiederkauf im Spätmittelalter. Ein Plädoyer von Gregor Heimburg, in: Arbeiten zur Rechtsgeschichte, Stuttgart 1980, S. 347-359 (Karlsruher Kulturwissenschaftliche Arbeiten ; 2).
  • 442r - 446v