Manuscript
Kanonistisch-legistische Sammelhandschrift
M.ch.f.61
Title
Kanonistisch-legistische Sammelhandschrift
Dating
[Mitte 15. Jahrhundert]
Place of Origin
[Mitteldeutschland]
Digitized by
Universitätsbibliothek Würzburg
Online since
03/31/2021
Advanced Metadata
There is no description for your language available yet.
Is Part Of
Title
Kanonistisch-legistische Sammelhandschrift
Place of Origin
[Mitteldeutschland]
Dating
[Mitte 15. Jahrhundert]
Extent
Alte Blattzählung "V" (auf Bl. 5) - "CCCCLXIIII", wobei "CXLVI" doppelt gezählt, "CCLXI" und "CCCCLXI" übersprungen sind.
464 Blatt
Lagen: Reklamanten.
Short Description
Die nach Mitteldeutschland zu lokalisierende Sammelhandschrift stammt aus der Mitte des 15. Jahrhunderts und enthält kanonistisch-legistische Texte. Einen Großteil der Handschrift machen die Werke von Bartolus des Saxoferrato aus. Hinzu kommen u.a. eine Abschrift der Mainzer Synodalstatuten von 1310, Traktate von Johannes de Matiscona und Antonius de Rosellis sowie ein anonym verfasster Text zur Alchemie.
Keywords
Mainz, Erzbistum
Padua
Würzburg, Bistum
Kurfürsten
Gibellini
Johann III. von Grumbach, Bischof von Würzburg
Guelfi
Hussiten
Nicolaus de Chusa
Wicleffiten
Provenance
Dombibliothek Würzburg.
Owner
Universitätsbibliothek Würzburg
Identifier
M.ch.f.61
Thurn 3,2, S. 37
DOI: 10.48651/franconica-9907766418333
Former Shelfmark
"11"
Digitized by
Universitätsbibliothek Würzburg
History
Provenance
Dombibliothek Würzburg.
Rücken: "11" (18. Jahrhundert)
Rücken: "11" (18. Jahrhundert)
Book Illustration
- Rubriziert. Rote Lombarden.
- 254r: InitialsRot und blau gespaltene Lombarde Q mit kopfstempelförmigem Aussparungsmotiv und rot und blau gefeldertem Binnenraum, die Felder mit weißen Blüten- und Garbenmotiven belegt. Cauda mit Fadenanhang.
Cover
General description
15. Jahrhundert. Kalbleder über Holz mit Streicheisenlinien und blindgeprägten Einzelstempeln (u.a. Stern, Rosetten). Titelschild auf dem Vorderdeckel. Titel- und Signaturschild auf dem Rücken. Mittel- und Eckbeschläge entfernt. Spuren von Kettenbefestigung am Hinterdeckel. Reste von 2 Schließen.
Codicology
Document Type
Material: Papier
Layer Formula: VI(11, da 1. Blatt auf Vorderdeckel aufgeklebt) + 4 VI(59) + VII(73) + 22 Vl(337) + VII(351) + 9 VI(459) + III(464, da letztes Blatt auf Rückdeckel geklebt)
Layers: Reklamanten.
Watermark
Layer Formula: VI(11, da 1. Blatt auf Vorderdeckel aufgeklebt) + 4 VI(59) + VII(73) + 22 Vl(337) + VII(351) + 9 VI(459) + III(464, da letztes Blatt auf Rückdeckel geklebt)
Layers: Reklamanten.
Watermark
- Berg 1444 - 1469
- Traube 1420
- Ochsenkopf 1451 - 1453
Alte Blattzählung V (auf Bl. 5) - CCCCLXIIII, wobei CXLVI doppelt gezählt, CCLXI und CCCCLXI übersprungen sind.
Layout
Written Area: 255 x 155 mm
Columns Count: einspaltig und zweispaltig
Lines Count: wechselnd, ca. 45 Zeilen
Columns Count: einspaltig und zweispaltig
Lines Count: wechselnd, ca. 45 Zeilen
Font
- Textualis
- Bastarda
- Gotische Kursive
Content
- 1r - 180v: Bartolus, de Saxoferrato: Casus summarii super IX libris Codicis IustinianiDe summa trinitate... [c]unctosLiterature:
Edition: Hain 15685-15687. Literatur : Casamassima, S.10f., S. 213. - 181r - 181v
- 182r - 204r: Statuta synodalia (concilii Moguntini anno 1310)Literature:
Edition: Schannat-Hartzheim, Bd. 4, 1761 (Repr. 1970, S. 174-223). - 204v - 205v
- 206r - 251v: Jean, de Macon: Tractatus de verborum significatione alphabeticus A - DVerbum hic non recipitur prout accipitur in ewangelio: in principio erat verbum... - ... vel omnibus concurrentibus ut dictum est supra, sed contra deductione primus.Literature:
Stintzing, S. 136. Seckel, S. 41, Anm. 156. - 251v - 253v: Tractatus de executoribusQuia vero ordinavimus ad materiam deligati exequitur sententiam... - ... Veritas.Literature:
Dolezalek, Grundverzeichnis, Bd. 2: zum Codex und im Initienverzeichnis. - 254r - 284r: Lectura super cap. VIII., tit. XLIX, lib. III. Decretalium Gregorii IX. cum postilla et aliquibus incidentibus quaestionibusDe emunitate (!) ecclesiarum
Quia plerique prelati ut procuracionem. Istam (sic) decre. redditur famosa propter unam glosam... - ... perfrui beatorum in secula seculorum et vitam beatam. Amen. Deo gratias. - 284v - 285r: QuaestioQueritur, an lex civilis saltim ratione peccati succumbat canoni, ipsum prohibens
- 285r - 287rGlosa Gonzelin hec supra
Utrum quis possit habere ecclesiam parochialem in vicariam perpetuam - 287r: Dekretalentitel und AbecedariumCancellatura notet et construccio falsa
- 287v - 351v: Antonius, de Rosellis: Tractatus de conciliis generalibusAltam materiam et quottidianam conciliorum generalium tractaturus... - ... in predictis aliter determinarent.Literature:
Benutzte Edition: Hain 13974, Bl. 47-72. Literatur: Schulte 2, S. 304f. - 251v - 352r: Traktat zur AlchemieAn alchimia sit prohibita, an peccet alchimista
- 352r - 355v: Antonius, de Rosellis: Tractatus de ieiuniisOmnes homines, qui rectum iter vite tenere nituntur... - ... ad ieiunia, ut dominus sit in tribulacione vobiscum in secula...Literature:
Edition: Hain 13978-13980. Schulte 2, S. 304. - 355v - 361r: De divinis officiis ac horis canonicisAntequam dicatur de divinis officiis ac horis canonicis sciendum est primo secundum Ysidorum... - ... hic glosa in capitulo septus allegato.
- 361r - 363v: Bartolus, de Saxoferrato: Tractatus de BannitisPrimo videamus, utrum bannitus
... veritatis assumere.Literature:
Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis 1590, Bd. 9, f. 129v-130v. Literatur: Casamassima, S. 89, Nr. VI. 213, Nr. II. HQL 1, S. 274. 327. - 363v - 367v: Bonaguida, Aretinus: Tractatus de dispensationibusAttendentes ego Bonagwida de Aretio licet insufficiens... - ... dulcia poma gerit.Literature:
Edition: z.B. Tractatus universi iuris, Bd. 14, f. 173f. Unser Codex hat die Summaria nicht. Literatur: Schulte 2, S. 112. - 367v - 369r: Martinus, de Fano: Super alimentisQuia sepe super alimentis questio ventilatur... - ... alimenta usque ad finem.Literature:
Literatur: Savigny 5, S. 493. Schulte 2, S. 138. 150, Anm. 130. GQL 1, S. 275. Kaeppeli Nr. 2954 (mit Edition). - 369r - 373v: De questionibus et tormentisPrimo videndum est, quid sit questio et que persone possunt retorqueri... - ... XV qu. VI in summa et certa et questionibus.Literature:
Benutzte, abweichende Edition: Tractatus universi iuris, Bd. 11, S. 1, f. 306v-308r. Literatur: Casamassima, S. 7f. (mit Ausführungen u.a. über die Verfasserfrage - Andreas Ciaffi Pisanus, Guido de Suzaria, Baldus, Iacobus de Arena, Bartolus de Saxoferrato, Ambertus de Antramonia?). 214, 1. - 373v - 387r: Bartolus, de Saxoferrato: De represaliisRepresalie sunt
Exempli gratia ponamus civitas Paduana ... [R]epresaliarum materia nec frequens... - ... alias sua autoritate non potest eas exercereLiterature:
Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis 1590, Bd. 9, f. 119v-124v. Literatur: Casamassima, S. 5, Nr. IV. 213, Nr. III. HQL 1, S. 343. - 387r - 388v: Tractatus de electoribus imperiiSciendum est, quod duo sunt imperatores Christiani seu Christianorum, videlicet imperator Romanorum et Constantinopolitani Grecorum... - ... qui sunt feudatarii Romane ecclesie, dicta sufficiunt.Literature:
Edition: A. Werminghoff, Ein Tractatus de coronatione imperatoris aus dem 14. Jahrhundert, in: ZSav RG, Germ. Abt. 24, 1903, S. 381-385. Unser Text reicht etwas weiter. - 388v - 390rSermo bonus
Civitatem fortium ascendit sapiens. Prov. XXI. Secundum Augustinum De civitate dei libro V° capitulo XII° - 390r - 399r: Bartolus, de Saxoferrato: Tractatus de duobus fratribus cum additionibus Baldi et Iacobi de ArenisDividitur in duas partes principaliter
Principaliter nam... - ... utriusque iudicii.Literature:
Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis 1590, Bd. 9, f. 113v-117r. Literatur: Casamassima, S. 3f., Nr. II. 214, Nr. IV. HQL 1, S. 342ff. - 399r - 403r: Bartolus, de Saxoferrato: Tractatus de regimine civitatis[N]orma hec ultima pars Tiberis... - ... lob XXXIIII capitulo etc.Literature:
Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis 1590, Bd. 9, f. 152r-153v. Literatur: Casamassima, S. 6, Nr. VII. 214. - 403r - 404v: Consilia et quaestionesLiterature:
Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis 1590, t. 9, f. 152r-153v. Literatur: Casamassima, S. 32, Nr. I. 214, Nr. VI. - 404v - 406v: De carceribus[Q]uia legum precepta principaliter sunt inventa, ne pauperes persone... - ... de episcopali audiendicia (sic)
Explicit opusculum satis pulcrum de carceribus compositum per quendam filium domini Baldi de Parusia (!).Literature:
Edition: Tractatus iuris universi, Bd. 11, S. 1, f. 200v-201v. Literatur: Casamassima, S. 8f., Nr. 3. 214, Nr. 2. - 406v - 409r: Bartolus, de Saxoferrato: Tractatus de Gelphis et Gebellinis (!)Ista cum circa litteralem exposicionem... - ... per totum.
Bar(tolus) legum doctor eximius.Literature:
Edition: Omnia, que extant, opera, Venetiis 1590, Bd. 9, f. 151r - 152r. Literatur: Casamassima, S. 6f., Nr. VIII 214, Nr. VII. - 409r - 412r: Tractatus de pugna et duello seu bello[C]um tractatus de pugna sit utilis et generaliter... - ... omnibus.
Explicit tractatus de bello seu pugna seu duello Beneventani secundum quendam dominum rectorem.Literature:
Literatur: Casamassima, S. 192, Nr. 1. - 412v - 414v: Bartolus, de Saxoferrato: De consiliis[C]irca practicam consiliorum habendorum per officiales... - ... utraque via agi posse.Literature:
Edition: Omnia, que extant, opera, Venetiis 1590, Bd. 9, f. 181r-182r. Literatur: Casamassima, S. 41, 8 (Behandlung der Autorenfrage). 214, Nr. 3. HQL 1, S. 339f. M. Ascheri, Consilium sapientis, in: Proceedings of the 5. int. congr. of medieval canon law, Città del Vaticano 1980, S. 577 (Monumenta iuris canonici C, 6). - 415r - 415v: Guido, de Susaria: Tractatus expensarum[Q]ueri conswevit: aliquis fuit in iudicio
... item sciendum Guido de Zuzaria. - 415v - 419r: Paulus Vladomirus, von Krakau: Tractatus de potestate papae respectu infidelium nec non imperatoris[T]hema. Sevientibus olim Pruthenis tunc infidelibus et aliis contra Polonos Christianos... - ... bella exercent.
- 419r: Franciscus, Tigrinus: Notule de privilegiis clericorumLiterature:
Literatur: Zum Autor vgl. Savigny 6, S. 193-196. - 419v - 420r: De privilegiis clericorumSciendum, quod clericus non deferens tonsuram ... Sed si clericus coniugatus unice non virgini... - ... sine pena casibus istis
- 420r - 440r: Johannes, Calderinus: De interdictis[Q]uamvis dubia plurima circa materiam ecclesiastici interdicti pocius papalem determinacionem... - ... inter vos concesse ibi ecclesie a Christo cui est honor ...Literature:
Edition: Tractatus universi iuris, Bd. 14, f. 325r-333r. Literatur: Schulte 2, S. 250, Anm. 17 (Handschriften und weitere Editionen). Stelling-Michaud, Nr. 96. - 440v - 441r: Notae de interdicto
- 441v - 447v: Lapus, de Castellione: Tractatus de canonica portione et de questu[Q]uia de canonica episcopali et parrochialiLiterature:
Edition: Tractatus universi iuris, Bd. 15, S. 2, f. 195r-197v. Literatur: Schulte 2, S. 272, mit Anm. 10f. - 448r - 449r: Articuli Wickleffistarum et Hussitarum HeresiarchumNos capitanii magistrique civium consules et scabini ceterique communitas civitatis Pragensis ... Notum sit universis Christi fidelibus ...
Datum anno domini Millesimo CCCC trecesimo tercio. Finis articulorum Wickeffistarum (!) et Hussitarum heresiarcharum.Literature:
Über den Inhalt vgl. etwa Mansi, Bd. 30, Sp. 256; F. Palacky, Geschichte von Böhmen, Bd. 3,2, Prag 1851, S. 125; F. Palacky, Documenta Magistri Joannis Hus vitam, doctrinam, causam etc. illustrantia, Prag 1869 (Repr. Osnabrück 1966), u.a. S. 452-455. - 449r - 462r: De quattuor portis inferi - Tractatus contra Wickleffistas et HussitasPorte inferi non prevalebunt adversus eam. Mt. XVI. Auctoritas ecclesie tanta est, quod artat omnes fideles... - ... destructor errorum et heresum in secula benedictusetc. Amen, deo gracias.
- 462v
- 463r - 463vCitacio episcopi Maguntini ad synodumLiterature:
Literatur: Wendehorst, Bd. 3, S. 15. - 464r - 464v
Secondary Literature
- Thurn 3,2. S. 37.
- Krämer, Sigrid: Handschriftenerbe des deutschen Mittelalters ; Bd. 1.2. 1989. S.853.
- Meuthen, Erich: Zwei neue Handschriften des "Dialogus concludens Amestidarum errorem ex gestis et doctrina Concilii Basiliensis". 1986. S. 142-152 ; S. 144.
- Hallauer, Hermann; Meuthen, Erich: Acta Cusana : Quellen zur Lebensgeschichte des Nikolaus von Kues ; 1.2. 1983. S.657-660 ; S.37.
- Casamassima, Emanuele: Note sui manoscritti di Bartolo nelle biblioteche tedesche. 1962. 169-238.
- Hallauer, Hermann: Das Glaubengespräch mit den Hussiten. 1970. S.53-75 ; S. 57.
- Kuttner, Stephan; Pennington, Kenneth: Proceedings of the Fifth International Congress of Medieval Canon Law. Bd. 5. Salamanca, 21 - 25 September 1976. 1980. S.577 ; S.533-579.
- Seckel, Emil: Beiträge zur Geschichte beider Rechte im Mittelalter. 1967.
- Kristeller, Paul Oskar: Iter Italicum ; 3. 1983. S.741.
- Casamassima, Emanuele: Codices operum Bartoli a Saxoferrato recensiti ; Bd. 1: Iter germanicum. 1971.
- Handwerker, Otto: Überschau über die Fränkischen Handschriften der Würzburger Universitäts-Bibliothek. 1919. S. 26.
- Dolezalek, Gero: Verzeichnis der Handschriften zum Römischen Recht bis 1600. Materialsammlung, System und Programm für elektronische Datenverarbeitung. 1972.
- Hausmann, Regina: Die theologischen Handschriften der Hessischen Landesbibliothek Fulda bis zum Jahr 1600. 1992. S. 218.
- Bischoff, Bernhard; Stoll, Wilhelm; Knaus, Hermann; Glauche, Günter: Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz ; Bd. 4,2: Bistum Freising. Bistum Würzburg. 1979. 896.
- Wendehorst, Alfred: Das Bistum Würzburg. 1978. S. 15.
- Pölnitz, Sigmund von: Die bischöfliche Reformarbeit im Hochstift Würzburg während des 15. Jahrhunderts. 1940.
Metadata
Is Part Of
Title
Kanonistisch-legistische Sammelhandschrift
Place of Origin
[Mitteldeutschland]
Dating
[Mitte 15. Jahrhundert]
Extent
Alte Blattzählung "V" (auf Bl. 5) - "CCCCLXIIII", wobei "CXLVI" doppelt gezählt, "CCLXI" und "CCCCLXI" übersprungen sind.
464 Blatt
Lagen: Reklamanten.
Short Description
Die nach Mitteldeutschland zu lokalisierende Sammelhandschrift stammt aus der Mitte des 15. Jahrhunderts und enthält kanonistisch-legistische Texte. Einen Großteil der Handschrift machen die Werke von Bartolus des Saxoferrato aus. Hinzu kommen u.a. eine Abschrift der Mainzer Synodalstatuten von 1310, Traktate von Johannes de Matiscona und Antonius de Rosellis sowie ein anonym verfasster Text zur Alchemie.
Keywords
Mainz, Erzbistum
Padua
Würzburg, Bistum
Kurfürsten
Gibellini
Johann III. von Grumbach, Bischof von Würzburg
Guelfi
Hussiten
Nicolaus de Chusa
Wicleffiten
Provenance
Dombibliothek Würzburg.
Owner
Universitätsbibliothek Würzburg
Identifier
M.ch.f.61
Thurn 3,2, S. 37
DOI: 10.48651/franconica-9907766418333
Former Shelfmark
"11"
Digitized by
Universitätsbibliothek Würzburg
History
Provenance
Dombibliothek Würzburg.
Rücken: "11" (18. Jahrhundert)
Rücken: "11" (18. Jahrhundert)
Book Illustration
- Rubriziert. Rote Lombarden.
- 254r: InitialsRot und blau gespaltene Lombarde Q mit kopfstempelförmigem Aussparungsmotiv und rot und blau gefeldertem Binnenraum, die Felder mit weißen Blüten- und Garbenmotiven belegt. Cauda mit Fadenanhang.
Cover
General description
15. Jahrhundert. Kalbleder über Holz mit Streicheisenlinien und blindgeprägten Einzelstempeln (u.a. Stern, Rosetten). Titelschild auf dem Vorderdeckel. Titel- und Signaturschild auf dem Rücken. Mittel- und Eckbeschläge entfernt. Spuren von Kettenbefestigung am Hinterdeckel. Reste von 2 Schließen.
Codicology
Document Type
Material: Papier
Layer Formula: VI(11, da 1. Blatt auf Vorderdeckel aufgeklebt) + 4 VI(59) + VII(73) + 22 Vl(337) + VII(351) + 9 VI(459) + III(464, da letztes Blatt auf Rückdeckel geklebt)
Layers: Reklamanten.
Watermark
Layer Formula: VI(11, da 1. Blatt auf Vorderdeckel aufgeklebt) + 4 VI(59) + VII(73) + 22 Vl(337) + VII(351) + 9 VI(459) + III(464, da letztes Blatt auf Rückdeckel geklebt)
Layers: Reklamanten.
Watermark
- Berg 1444 - 1469
- Traube 1420
- Ochsenkopf 1451 - 1453
Alte Blattzählung V (auf Bl. 5) - CCCCLXIIII, wobei CXLVI doppelt gezählt, CCLXI und CCCCLXI übersprungen sind.
Layout
Written Area: 255 x 155 mm
Columns Count: einspaltig und zweispaltig
Lines Count: wechselnd, ca. 45 Zeilen
Columns Count: einspaltig und zweispaltig
Lines Count: wechselnd, ca. 45 Zeilen
Font
- Textualis
- Bastarda
- Gotische Kursive
Content
- 1r - 180v: Bartolus, de Saxoferrato: Casus summarii super IX libris Codicis IustinianiDe summa trinitate... [c]unctosLiterature:
Edition: Hain 15685-15687. Literatur : Casamassima, S.10f., S. 213. - 181r - 181v
- 182r - 204r: Statuta synodalia (concilii Moguntini anno 1310)Literature:
Edition: Schannat-Hartzheim, Bd. 4, 1761 (Repr. 1970, S. 174-223). - 204v - 205v
- 206r - 251v: Jean, de Macon: Tractatus de verborum significatione alphabeticus A - DVerbum hic non recipitur prout accipitur in ewangelio: in principio erat verbum... - ... vel omnibus concurrentibus ut dictum est supra, sed contra deductione primus.Literature:
Stintzing, S. 136. Seckel, S. 41, Anm. 156. - 251v - 253v: Tractatus de executoribusQuia vero ordinavimus ad materiam deligati exequitur sententiam... - ... Veritas.Literature:
Dolezalek, Grundverzeichnis, Bd. 2: zum Codex und im Initienverzeichnis. - 254r - 284r: Lectura super cap. VIII., tit. XLIX, lib. III. Decretalium Gregorii IX. cum postilla et aliquibus incidentibus quaestionibusDe emunitate (!) ecclesiarum
Quia plerique prelati ut procuracionem. Istam (sic) decre. redditur famosa propter unam glosam... - ... perfrui beatorum in secula seculorum et vitam beatam. Amen. Deo gratias. - 284v - 285r: QuaestioQueritur, an lex civilis saltim ratione peccati succumbat canoni, ipsum prohibens
- 285r - 287rGlosa Gonzelin hec supra
Utrum quis possit habere ecclesiam parochialem in vicariam perpetuam - 287r: Dekretalentitel und AbecedariumCancellatura notet et construccio falsa
- 287v - 351v: Antonius, de Rosellis: Tractatus de conciliis generalibusAltam materiam et quottidianam conciliorum generalium tractaturus... - ... in predictis aliter determinarent.Literature:
Benutzte Edition: Hain 13974, Bl. 47-72. Literatur: Schulte 2, S. 304f. - 251v - 352r: Traktat zur AlchemieAn alchimia sit prohibita, an peccet alchimista
- 352r - 355v: Antonius, de Rosellis: Tractatus de ieiuniisOmnes homines, qui rectum iter vite tenere nituntur... - ... ad ieiunia, ut dominus sit in tribulacione vobiscum in secula...Literature:
Edition: Hain 13978-13980. Schulte 2, S. 304. - 355v - 361r: De divinis officiis ac horis canonicisAntequam dicatur de divinis officiis ac horis canonicis sciendum est primo secundum Ysidorum... - ... hic glosa in capitulo septus allegato.
- 361r - 363v: Bartolus, de Saxoferrato: Tractatus de BannitisPrimo videamus, utrum bannitus
... veritatis assumere.Literature:
Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis 1590, Bd. 9, f. 129v-130v. Literatur: Casamassima, S. 89, Nr. VI. 213, Nr. II. HQL 1, S. 274. 327. - 363v - 367v: Bonaguida, Aretinus: Tractatus de dispensationibusAttendentes ego Bonagwida de Aretio licet insufficiens... - ... dulcia poma gerit.Literature:
Edition: z.B. Tractatus universi iuris, Bd. 14, f. 173f. Unser Codex hat die Summaria nicht. Literatur: Schulte 2, S. 112. - 367v - 369r: Martinus, de Fano: Super alimentisQuia sepe super alimentis questio ventilatur... - ... alimenta usque ad finem.Literature:
Literatur: Savigny 5, S. 493. Schulte 2, S. 138. 150, Anm. 130. GQL 1, S. 275. Kaeppeli Nr. 2954 (mit Edition). - 369r - 373v: De questionibus et tormentisPrimo videndum est, quid sit questio et que persone possunt retorqueri... - ... XV qu. VI in summa et certa et questionibus.Literature:
Benutzte, abweichende Edition: Tractatus universi iuris, Bd. 11, S. 1, f. 306v-308r. Literatur: Casamassima, S. 7f. (mit Ausführungen u.a. über die Verfasserfrage - Andreas Ciaffi Pisanus, Guido de Suzaria, Baldus, Iacobus de Arena, Bartolus de Saxoferrato, Ambertus de Antramonia?). 214, 1. - 373v - 387r: Bartolus, de Saxoferrato: De represaliisRepresalie sunt
Exempli gratia ponamus civitas Paduana ... [R]epresaliarum materia nec frequens... - ... alias sua autoritate non potest eas exercereLiterature:
Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis 1590, Bd. 9, f. 119v-124v. Literatur: Casamassima, S. 5, Nr. IV. 213, Nr. III. HQL 1, S. 343. - 387r - 388v: Tractatus de electoribus imperiiSciendum est, quod duo sunt imperatores Christiani seu Christianorum, videlicet imperator Romanorum et Constantinopolitani Grecorum... - ... qui sunt feudatarii Romane ecclesie, dicta sufficiunt.Literature:
Edition: A. Werminghoff, Ein Tractatus de coronatione imperatoris aus dem 14. Jahrhundert, in: ZSav RG, Germ. Abt. 24, 1903, S. 381-385. Unser Text reicht etwas weiter. - 388v - 390rSermo bonus
Civitatem fortium ascendit sapiens. Prov. XXI. Secundum Augustinum De civitate dei libro V° capitulo XII° - 390r - 399r: Bartolus, de Saxoferrato: Tractatus de duobus fratribus cum additionibus Baldi et Iacobi de ArenisDividitur in duas partes principaliter
Principaliter nam... - ... utriusque iudicii.Literature:
Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis 1590, Bd. 9, f. 113v-117r. Literatur: Casamassima, S. 3f., Nr. II. 214, Nr. IV. HQL 1, S. 342ff. - 399r - 403r: Bartolus, de Saxoferrato: Tractatus de regimine civitatis[N]orma hec ultima pars Tiberis... - ... lob XXXIIII capitulo etc.Literature:
Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis 1590, Bd. 9, f. 152r-153v. Literatur: Casamassima, S. 6, Nr. VII. 214. - 403r - 404v: Consilia et quaestionesLiterature:
Edition: Omnia, quae extant, opera, Venetiis 1590, t. 9, f. 152r-153v. Literatur: Casamassima, S. 32, Nr. I. 214, Nr. VI. - 404v - 406v: De carceribus[Q]uia legum precepta principaliter sunt inventa, ne pauperes persone... - ... de episcopali audiendicia (sic)
Explicit opusculum satis pulcrum de carceribus compositum per quendam filium domini Baldi de Parusia (!).Literature:
Edition: Tractatus iuris universi, Bd. 11, S. 1, f. 200v-201v. Literatur: Casamassima, S. 8f., Nr. 3. 214, Nr. 2. - 406v - 409r: Bartolus, de Saxoferrato: Tractatus de Gelphis et Gebellinis (!)Ista cum circa litteralem exposicionem... - ... per totum.
Bar(tolus) legum doctor eximius.Literature:
Edition: Omnia, que extant, opera, Venetiis 1590, Bd. 9, f. 151r - 152r. Literatur: Casamassima, S. 6f., Nr. VIII 214, Nr. VII. - 409r - 412r: Tractatus de pugna et duello seu bello[C]um tractatus de pugna sit utilis et generaliter... - ... omnibus.
Explicit tractatus de bello seu pugna seu duello Beneventani secundum quendam dominum rectorem.Literature:
Literatur: Casamassima, S. 192, Nr. 1. - 412v - 414v: Bartolus, de Saxoferrato: De consiliis[C]irca practicam consiliorum habendorum per officiales... - ... utraque via agi posse.Literature:
Edition: Omnia, que extant, opera, Venetiis 1590, Bd. 9, f. 181r-182r. Literatur: Casamassima, S. 41, 8 (Behandlung der Autorenfrage). 214, Nr. 3. HQL 1, S. 339f. M. Ascheri, Consilium sapientis, in: Proceedings of the 5. int. congr. of medieval canon law, Città del Vaticano 1980, S. 577 (Monumenta iuris canonici C, 6). - 415r - 415v: Guido, de Susaria: Tractatus expensarum[Q]ueri conswevit: aliquis fuit in iudicio
... item sciendum Guido de Zuzaria. - 415v - 419r: Paulus Vladomirus, von Krakau: Tractatus de potestate papae respectu infidelium nec non imperatoris[T]hema. Sevientibus olim Pruthenis tunc infidelibus et aliis contra Polonos Christianos... - ... bella exercent.
- 419r: Franciscus, Tigrinus: Notule de privilegiis clericorumLiterature:
Literatur: Zum Autor vgl. Savigny 6, S. 193-196. - 419v - 420r: De privilegiis clericorumSciendum, quod clericus non deferens tonsuram ... Sed si clericus coniugatus unice non virgini... - ... sine pena casibus istis
- 420r - 440r: Johannes, Calderinus: De interdictis[Q]uamvis dubia plurima circa materiam ecclesiastici interdicti pocius papalem determinacionem... - ... inter vos concesse ibi ecclesie a Christo cui est honor ...Literature:
Edition: Tractatus universi iuris, Bd. 14, f. 325r-333r. Literatur: Schulte 2, S. 250, Anm. 17 (Handschriften und weitere Editionen). Stelling-Michaud, Nr. 96. - 440v - 441r: Notae de interdicto
- 441v - 447v: Lapus, de Castellione: Tractatus de canonica portione et de questu[Q]uia de canonica episcopali et parrochialiLiterature:
Edition: Tractatus universi iuris, Bd. 15, S. 2, f. 195r-197v. Literatur: Schulte 2, S. 272, mit Anm. 10f. - 448r - 449r: Articuli Wickleffistarum et Hussitarum HeresiarchumNos capitanii magistrique civium consules et scabini ceterique communitas civitatis Pragensis ... Notum sit universis Christi fidelibus ...
Datum anno domini Millesimo CCCC trecesimo tercio. Finis articulorum Wickeffistarum (!) et Hussitarum heresiarcharum.Literature:
Über den Inhalt vgl. etwa Mansi, Bd. 30, Sp. 256; F. Palacky, Geschichte von Böhmen, Bd. 3,2, Prag 1851, S. 125; F. Palacky, Documenta Magistri Joannis Hus vitam, doctrinam, causam etc. illustrantia, Prag 1869 (Repr. Osnabrück 1966), u.a. S. 452-455. - 449r - 462r: De quattuor portis inferi - Tractatus contra Wickleffistas et HussitasPorte inferi non prevalebunt adversus eam. Mt. XVI. Auctoritas ecclesie tanta est, quod artat omnes fideles... - ... destructor errorum et heresum in secula benedictusetc. Amen, deo gracias.
- 462v
- 463r - 463vCitacio episcopi Maguntini ad synodumLiterature:
Literatur: Wendehorst, Bd. 3, S. 15. - 464r - 464v
Secondary Literature
- Thurn 3,2. S. 37.
- Krämer, Sigrid: Handschriftenerbe des deutschen Mittelalters ; Bd. 1.2. 1989. S.853.
- Meuthen, Erich: Zwei neue Handschriften des "Dialogus concludens Amestidarum errorem ex gestis et doctrina Concilii Basiliensis". 1986. S. 142-152 ; S. 144.
- Hallauer, Hermann; Meuthen, Erich: Acta Cusana : Quellen zur Lebensgeschichte des Nikolaus von Kues ; 1.2. 1983. S.657-660 ; S.37.
- Casamassima, Emanuele: Note sui manoscritti di Bartolo nelle biblioteche tedesche. 1962. 169-238.
- Hallauer, Hermann: Das Glaubengespräch mit den Hussiten. 1970. S.53-75 ; S. 57.
- Kuttner, Stephan; Pennington, Kenneth: Proceedings of the Fifth International Congress of Medieval Canon Law. Bd. 5. Salamanca, 21 - 25 September 1976. 1980. S.577 ; S.533-579.
- Seckel, Emil: Beiträge zur Geschichte beider Rechte im Mittelalter. 1967.
- Kristeller, Paul Oskar: Iter Italicum ; 3. 1983. S.741.
- Casamassima, Emanuele: Codices operum Bartoli a Saxoferrato recensiti ; Bd. 1: Iter germanicum. 1971.
- Handwerker, Otto: Überschau über die Fränkischen Handschriften der Würzburger Universitäts-Bibliothek. 1919. S. 26.
- Dolezalek, Gero: Verzeichnis der Handschriften zum Römischen Recht bis 1600. Materialsammlung, System und Programm für elektronische Datenverarbeitung. 1972.
- Hausmann, Regina: Die theologischen Handschriften der Hessischen Landesbibliothek Fulda bis zum Jahr 1600. 1992. S. 218.
- Bischoff, Bernhard; Stoll, Wilhelm; Knaus, Hermann; Glauche, Günter: Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz ; Bd. 4,2: Bistum Freising. Bistum Würzburg. 1979. 896.
- Wendehorst, Alfred: Das Bistum Würzburg. 1978. S. 15.
- Pölnitz, Sigmund von: Die bischöfliche Reformarbeit im Hochstift Würzburg während des 15. Jahrhunderts. 1940.