Handschrift

Theologisch-kanonistische Sammelhandschrift

M.ch.f.53

Titel

Theologisch-kanonistische Sammelhandschrift

Datierung

[um 1413]

Entstehungsort

[Diözese Mainz]

Digitalisiert von

Universitätsbibliothek Würzburg

Online seit

31.03.2021

Erweiterte Metadaten

Die theologisch-kanonistische Sammelhandschrift ist um das Jahr 1413 in der Diözese Mainz entstanden. Von den zahlreichen enthaltenen Texten lassen sich acht Texte Heinrich von Langenstein und drei Johannes Nyffer zuordnen. Den größten Anteil an dem Sammelband hat die Lectura capituli firmiter de summa trinitate Konrads von Soltau. Hinzu kommen Exzerpte, Notizen und Urkundenabschriften, die teilweise direkt auf Mainz verweisen.

Titel

Theologisch-kanonistische Sammelhandschrift

Entstehungsort

[Diözese Mainz]

Datierung

[um 1413]

Umfang

Alte Foliierung "I"-"C."
203 Blatt
Lagen: Reklamanten.

Kurzbeschreibung

Die theologisch-kanonistische Sammelhandschrift ist um das Jahr 1413 in der Diözese Mainz entstanden. Von den zahlreichen enthaltenen Texten lassen sich acht Texte Heinrich von Langenstein und drei Johannes Nyffer zuordnen. Den größten Anteil an dem Sammelband hat die Lectura capituli firmiter de summa trinitate Konrads von Soltau. Hinzu kommen Exzerpte, Notizen und Urkundenabschriften, die teilweise direkt auf Mainz verweisen.

Schlagwörter

Konstanz
Konzil
Mainz, Erzbistum
Mainz
Pisa
Kardinal Branda
Eckard von Ders, Bischof von Worms
Johannes de Eberstein
St. Elisabeth

Provenienz

Dombibliothek Würzburg

Besitzer

Universitätsbibliothek Würzburg

Identifikator

M.ch.f.53
Thurn 3,2, S. 25
DOI: 10.48651/franconica-4647088641631

Frühere Signatur

"165"

Digitalisiert von

Universitätsbibliothek Würzburg
Ausführliche Beschreibung

Geschichte

Provenienz
Dombibliothek Würzburg
Buchrücken: "165" (18. Jahrhundert.)

Buchmalerei

  • Rubriziert.
  • Auszeichnungsschrift
    Erste Zeile von Kapitelanfängen teilweise in gotischer Textualis, vereinzelt mit Gesichtern in Federzeichnung (vgl. z.B. 94r).
  • Initialen
    Teilweise zwei- und dreizeilige rote Lombarden.

Einband

Allgemeine Angaben
15./16. Jahrhundert. Holzdeckel, halb mit Schweinsleder bezogen. Streicheisenlinien, blindgeprägte Einzelstempel Knospenstaude und ornamentale Rolle. Titel bzw. Inhaltsverzeichnis Liber diversarum doctrinarum, tam ex sacra scriptura, tam ex utroque iure sumptarum etc. handschriftlich auf dem Vorderdeckel (16. Jahrhundert?). Titel- und Signaturschild auf dem Rücken. 2 Schließen. Buchbinderwerkstatt: wie die Würzburger Inkunabeln I.t.f.112 und I.t.q.91 (ebenfalls Provenienz Dombibliotek).
Begleitmaterial
Auf den Spiegeln, unter Vorsatz: Als Makulatur sind 4 Pergamentstreifen verwendet, die eine gotische Minuskel des 13. Jahrhunderts aufweisen. Vor und nach Blatt 196 befinden sich Fälze aus einem Sacramentarium Gregorianum. Vgl. M.p.th.f.19.
Literatur Sacramentarium Gregorianum. Auf den Spiegeln, unter Vorsatz: Als Makulatur sind 4 Pergamentstreifen verwendet, die eine gotische Minuskel des 13. Jahrhunderts aufweisen. Vor und nach Blatt 196 befinden sich Fälze aus einem Sacramentarium Gregorianum. Vgl. M.p.th.f.19.

Kodikologie

Beschreibstoff
Material: Papier
Lagenformel: 17 VI(202) + I(203, da letztes Blatt auf Deckel aufgeklebt)
Lagen: Reklamanten.
Watermark
  • Gekreuzte Schlüssel 1409 - 1420
  • Ochsenkopf 1413 - 1415
  • P
Foliierung:
Alte Foliierung I-C.
Layout
Schriftraum: 225 x 155 mm
Spaltenzahl: zweispaltig
Zeilenzahl: 44-52 Zeilen
Schrift
  • Bastarda
  • Gotische Kursive

Inhalt

  • 1r - 100v: Conradus, de Soltau: Lectura capituli firmiter de summa trinitateFirmiter credimus... - ... adimplebis me leticia cum vultu tuo, ad quam leticiam nos perducat trinitas individua in secula seculorum benedicta. Amen.
    Explicit lectura capituli Firmiter de summa [de] trinitate et fide katholica, completa in studio Heidilbergensi per Magistrum Conradum de Soltowe sacre theologie doctorem anno domini millesimo CCC° octuagesimo octavo die decima nona mensis Apprilis etc. Donum scriptoris sit bos bonus et equus unus.

    Literatur:
    Literatur: L. Schmitz, Conrad von Soltau, Diss. Leipzig, Jena 1891, S. 70-74. Stegmüller, RS, Nr. 176 (vgl. V. Doucet, Supplément au répertoire de Fr. Stegmüller, Florenz, Karachi 1954, Nr. 176). Bloomfield, Nr. 2146.
  • 101r - 104rDe superfluo ornatu vestim[entorum] et excessu ciborum

    Literatur:
    Edition: Walther, Initia carminum, Nr. 11459. Bloomfield Nr. 3153.
  • 104r - 105r: Exzerpte über Passio, Prosperitas, Timor, Tribulatio, Venia, Avaricia
  • 105v
  • 106rSupposito cum Tulio, quod memoria naturalis possit per artificialem industriam adiuvari
    videnda sunt documenta... - ... homo concipit locum cum nimia claritate.
  • 106v
  • 107r - 133r: Henricus, de Langenstein: Lectura super Pater nosterEt cum oratis... - ... vobis delicta vestra. Et hoc est finis etc. Expliciunt dicta magistri Heinrici de Hassia.

    Literatur:
    Heilig, S. 128f. Schulte, Bd. 2, S. 432f. Stegmüller, RB, Nr. 3204. Bloomfield, Nr. 8479. Hohmann, Unterscheidung, S. 153f. u.ö. Hohmann, Initienregister, Nr. 60. G. Kreuzer, Heinrich von Langenstein, Paderborn u.a. 1987, S. 18, S. 63 Anm. 128f., S. 128 Anm. 548 und 549.
  • 133v - 137v: Henricus, de Langenstein: Speculum animaeIncipit speculum anime magistri Heinrici de Hassia
    Anima mea, novi, quod curiosa sis... - ... ultimam reduccionem.
    Compilatus est liber iste per magistrum Heinricum de Hassia magistrum devotum anno domini millesimo CCC° LXXXIII°

    Literatur:
    Edition: Hain Nr. 8389, 8401 (Straßburg 1507). Hartwig, S. 42f. Roth, S. 9f. Heilig, S. 133f. Thorndike-Kibre, Sp. 97. J. Lang, S. 38, 52. Bloomfield, Nr. 8479. Hohmann, Deutsche Texte, S. 226. Hohmann, Initienregister, Nr. 12. Kreuzer, Heinrich von Langenstein.
  • 138r - 141r: Henricus, de Langenstein: De contemptu mundi sub figura diversarum picturarum secularium missus domino Johanni de Ebersteyn canonico MoguntinoTractatus pulcher magistri Henrici de Hassia
    Post mundana celestia... - ... sed ad ethera vadunt.
    Explicet(!) hec nichili que pendit epistola mundum / Orbis edens facinus miserum variasque labores (!)

    Literatur:
    Hartwig, S. 52f. Roth, S. 18. Heilig, S. 138f. Rudolf, S. 33f. J. Lang, S. 47f. Bloomfield, Nr. 3965. Hohmann, Deutsche Texte, S. 230f. Hohmann, Initienregister, Nr. 262. Kreuzer, Heinrich von Langenstein.
  • 141v - 146v: Henricus, de Langenstein: Expositio super Orationem dominicam et Ave MariaDivina sapientia rebus omnibus... - ... exhibite divine miseracionis. Amen.

    Literatur:
    Edition: Hain Nr. 8389-8395. Hartwig, S. 43f. Roth, S. 10. Heilig, S. 126-128. Stegmüller, RB, Nr. 3203, 3206. J. Lang, S. 49f. Bloomfield, Nr. 8218. Hohmann, Initienregister, Nr. 158, 200.
  • 146v - 148r: Johannes Nyffer, de Bensheim: Postilla super Orationem dominicamQuod ex quibusdam cuiusdam doctoris scriptis abbreviando... - ... secundum verbum tuum. Amen.
    explicit postillatum Pater noster per modum oracionis per magistrum Iohannem Nyffer de Bensheim ... anno domini M° CCCC° XIII° in ebdomada post dominicam.

    Literatur:
    Bloomfield, Nr. 9023, 8753.
  • 148v - 151r: Henricus, de Langenstein: Homilia de sancta Elisabeth secundum MtOmelia magistri Henrici de Hassia de sancta Elizabet
    In illo tempore dixit Jesus discipulis suis parabulam hanc: simile est regnum celorum homini negociatori... - ... ad apicem... regni celorum, quam nobis concedat deus, qui per omnia vivit et regnat. Amen.

    Literatur:
    Heilig, S.168. J. Lang, S.57. Hohmann, Initienregister, Nr. 94. G. Sommerfeldt, Zu Langensteins Abhandlungen über die Landgräfin Elisabeth von Thüringen und über die Prophezeiungen der hl. Hildegard von Bingen, in: NA 43, 1922, S. 394-396.
  • 151r - 152v: Henricus, de Langenstein: Homilia in translatione sancte ElisabethIn translatione sancte Elizabet
    In illo tempore dixit Jesus discipulis suis parabolam hanc: simile est regnum celorum thesauro abscondito in agro

    Literatur:
    Heilig, S. 168. J. Lang, S. 57. Hohmann, Initienregister, Nr. 94. G. Sommerfeldt, Zu Langensteins Abhandlungen über die Landgräfin Elisabeth von Thüringen und über die Prophezeiungen der hl. Hildegard von Bingen, in: NA 43, 1922, S. 394-396.
  • 153r - 156v: Johannes Nyffer, de Bensheim: Sermo in vigilia nativitatis dominiHodie scietis, quod veniet dominus. Hec verba in introitu officii hodierni per universum orbem sancta decantat ecclesia
    Hunc sermonem fecit magister Johannes de Bensheim in refectorio ecclesie Maguntinensis anno domini M° CCCCVIII° in vigilia nativitatis domini.
  • 156v - 162v: Johannes Nyffer, de Bensheim: CollatioIncipit collacio facta per magistrum Iohannem de Bensheim, prothonotarium reverendissimi in Christo patris et domini domini Johannis de Nassauwe archiepiscopi Maguntinensis in presencia reverendi patris domini Ecclesie Argentinensis et totius sui cleri in civitate Argentinensi
    Reverende pater et domini mei, reverendissimus in Christo pater et dominus meus, dominus Johannes archiepiscopus Maguntinensis, metropolitanus vester, misit me
  • 163r - 169r: Henricus, de Langenstein: Invectiva contra monstrum BabilonisHeu frustra scripsi multos dictamine... - ... quisque legat studiose.

    Literatur:
    H. von der Hardt, Ineditum carmen antiquum Henrici de Hassia... pro pace, Helmstadii 1715 (Teiledition). A. Kneer, Die Entstehung der konziliaren Theorie, Römische Quartalschrift, Supplement-Heft 1, Rom 1893, S. 127-129 (hier der bei von der Haardt fehlende Teil). Hartwig, S. 33. Roth, S. 3f. J. Lang, S. 43. Walther, Initia carminum, Nr.7744, 14488. Hohmann, Initienregister, Nr. 74.
  • 169v - 174v: Henricus, de Langenstein: Epistola ad Eckardum episcopum de fatis ecclesie ex dictis sancte Hildigardis... vi rectitudinis persistent. Amen.
    conscriptus anno M° CCCC° XIII°. Nota, quod prefatus magister H. hanc epistolam scripsit et destinavit circa annos domini MCCCLXXXIII°, quando recessit a studio Parisiensi propter magnum scisma ecclesie, quod tunc incepit inter papam etc.

    Literatur:
    Edition: G. Sommerfeldt, Die Prophetien der Hl. Hildegard von Bingen in einem Schreiben des Magisters Heinrich v. Langenstein (1383), in: Historisches Jahrbuch 30, 1909, S. 43-61. Hartwig, S. 31. J. Lang, S. 41. Hohmann, Initienregister, Nr. 201.
  • 174v - 178v: Alexander, Papa, VI.: Urkunde von 1409Episcopus servus servorum ad perpetuam rei memoriam. Rerum omnium sanctissimi ac providi ordinatoris domini nostri Iesu Christi

    Literatur:
    Edition: Mansi, Bd. 27, Sp. 83-91 (hier mit der in der Handschrift fehlenden Datierung Bononie II. Kal. Februarii, anno I. [1409]).
  • 175v - 176r
  • 178v: Notiz über Balthasar de Cassa (den späteren Papst Johannes XXIII.)
  • 179r - 180r: Oratio in concilio Constantiensi de electione papae, 14.9.1417
    Literatur:
    Edition: Hardt, Bd. 4, S. 1419f.
  • 180v - 185r: Auszüge aus den Dekreten der 40. u. 43. Session des Konzils von Konstanz
    Literatur:
    Edition: Mansi, Bd. 27, Sp. 1164f., 1174-1195.
  • 185v - 186v: Martinus, V., Papa: Breve ad praepositum S. Petri extra muros Maguntinenses, 23.3.1418
  • 185v - 186v: Auszüge aus den Dekreten der 40. u. 43. Session des Konzils von Konstanz
    Literatur:
    Mansi, Bd. 27, Sp. 1164f., 1174-1195
  • 187r: Siegfried, von Eppstein: Privilegien für die Stadt Mainz, 13.11.1244 bzw. 18.6.1233
    Literatur:
    J. Böhmer u. C. Will, Regesta archiepiscoporum Maguntinensium, Bd. 2, Innsbruck 1886, S. 226f., Nr. 96 u. S. 281f., Nr. 504 (mit Nachweis der Editionen).
  • 188v: Conclusiones concilii Basiliensis
  • 189r - 195v: Branda, Castiglioni: Reformatio cleri Moguntini, Mainz, 26.11.1422.
  • 196r - 202r: Thomas, a Kempis: De imitacione Christi et contemptu omnium vanitatum mundi, Liber I
    Literatur:
    Edition: Le ms. autographe de Thomas a Kempis et l'imitation..., hrsg. v. L. M. J. Delaissé, Paris-Bruxelles 1956 (Les Publications de Scriptorium ; 2), hrsg., eingel. u. übers. v. F. Eichler, München 1966. S. Axters, De Imitatione Christi. Een handschrifteninventaris, Kempen 1971 (Schriftenreihe d. Kreises Kempen-Krefeld 27; ohne diese Handschrift).
  • 202v - 203r

Metadaten

Titel

Theologisch-kanonistische Sammelhandschrift

Entstehungsort

[Diözese Mainz]

Datierung

[um 1413]

Umfang

Alte Foliierung "I"-"C."
203 Blatt
Lagen: Reklamanten.

Kurzbeschreibung

Die theologisch-kanonistische Sammelhandschrift ist um das Jahr 1413 in der Diözese Mainz entstanden. Von den zahlreichen enthaltenen Texten lassen sich acht Texte Heinrich von Langenstein und drei Johannes Nyffer zuordnen. Den größten Anteil an dem Sammelband hat die Lectura capituli firmiter de summa trinitate Konrads von Soltau. Hinzu kommen Exzerpte, Notizen und Urkundenabschriften, die teilweise direkt auf Mainz verweisen.

Schlagwörter

Konstanz
Konzil
Mainz, Erzbistum
Mainz
Pisa
Kardinal Branda
Eckard von Ders, Bischof von Worms
Johannes de Eberstein
St. Elisabeth

Provenienz

Dombibliothek Würzburg

Besitzer

Universitätsbibliothek Würzburg

Identifikator

M.ch.f.53
Thurn 3,2, S. 25
DOI: 10.48651/franconica-4647088641631

Frühere Signatur

"165"

Digitalisiert von

Universitätsbibliothek Würzburg
Ausführliche Beschreibung

Geschichte

Provenienz
Dombibliothek Würzburg
Buchrücken: "165" (18. Jahrhundert.)

Buchmalerei

  • Rubriziert.
  • Auszeichnungsschrift
    Erste Zeile von Kapitelanfängen teilweise in gotischer Textualis, vereinzelt mit Gesichtern in Federzeichnung (vgl. z.B. 94r).
  • Initialen
    Teilweise zwei- und dreizeilige rote Lombarden.

Einband

Allgemeine Angaben
15./16. Jahrhundert. Holzdeckel, halb mit Schweinsleder bezogen. Streicheisenlinien, blindgeprägte Einzelstempel Knospenstaude und ornamentale Rolle. Titel bzw. Inhaltsverzeichnis Liber diversarum doctrinarum, tam ex sacra scriptura, tam ex utroque iure sumptarum etc. handschriftlich auf dem Vorderdeckel (16. Jahrhundert?). Titel- und Signaturschild auf dem Rücken. 2 Schließen. Buchbinderwerkstatt: wie die Würzburger Inkunabeln I.t.f.112 und I.t.q.91 (ebenfalls Provenienz Dombibliotek).
Begleitmaterial
Auf den Spiegeln, unter Vorsatz: Als Makulatur sind 4 Pergamentstreifen verwendet, die eine gotische Minuskel des 13. Jahrhunderts aufweisen. Vor und nach Blatt 196 befinden sich Fälze aus einem Sacramentarium Gregorianum. Vgl. M.p.th.f.19.
Literatur Sacramentarium Gregorianum. Auf den Spiegeln, unter Vorsatz: Als Makulatur sind 4 Pergamentstreifen verwendet, die eine gotische Minuskel des 13. Jahrhunderts aufweisen. Vor und nach Blatt 196 befinden sich Fälze aus einem Sacramentarium Gregorianum. Vgl. M.p.th.f.19.

Kodikologie

Beschreibstoff
Material: Papier
Lagenformel: 17 VI(202) + I(203, da letztes Blatt auf Deckel aufgeklebt)
Lagen: Reklamanten.
Watermark
  • Gekreuzte Schlüssel 1409 - 1420
  • Ochsenkopf 1413 - 1415
  • P
Foliierung:
Alte Foliierung I-C.
Layout
Schriftraum: 225 x 155 mm
Spaltenzahl: zweispaltig
Zeilenzahl: 44-52 Zeilen
Schrift
  • Bastarda
  • Gotische Kursive

Inhalt

  • 1r - 100v: Conradus, de Soltau: Lectura capituli firmiter de summa trinitateFirmiter credimus... - ... adimplebis me leticia cum vultu tuo, ad quam leticiam nos perducat trinitas individua in secula seculorum benedicta. Amen.
    Explicit lectura capituli Firmiter de summa [de] trinitate et fide katholica, completa in studio Heidilbergensi per Magistrum Conradum de Soltowe sacre theologie doctorem anno domini millesimo CCC° octuagesimo octavo die decima nona mensis Apprilis etc. Donum scriptoris sit bos bonus et equus unus.

    Literatur:
    Literatur: L. Schmitz, Conrad von Soltau, Diss. Leipzig, Jena 1891, S. 70-74. Stegmüller, RS, Nr. 176 (vgl. V. Doucet, Supplément au répertoire de Fr. Stegmüller, Florenz, Karachi 1954, Nr. 176). Bloomfield, Nr. 2146.
  • 101r - 104rDe superfluo ornatu vestim[entorum] et excessu ciborum

    Literatur:
    Edition: Walther, Initia carminum, Nr. 11459. Bloomfield Nr. 3153.
  • 104r - 105r: Exzerpte über Passio, Prosperitas, Timor, Tribulatio, Venia, Avaricia
  • 105v
  • 106rSupposito cum Tulio, quod memoria naturalis possit per artificialem industriam adiuvari
    videnda sunt documenta... - ... homo concipit locum cum nimia claritate.
  • 106v
  • 107r - 133r: Henricus, de Langenstein: Lectura super Pater nosterEt cum oratis... - ... vobis delicta vestra. Et hoc est finis etc. Expliciunt dicta magistri Heinrici de Hassia.

    Literatur:
    Heilig, S. 128f. Schulte, Bd. 2, S. 432f. Stegmüller, RB, Nr. 3204. Bloomfield, Nr. 8479. Hohmann, Unterscheidung, S. 153f. u.ö. Hohmann, Initienregister, Nr. 60. G. Kreuzer, Heinrich von Langenstein, Paderborn u.a. 1987, S. 18, S. 63 Anm. 128f., S. 128 Anm. 548 und 549.
  • 133v - 137v: Henricus, de Langenstein: Speculum animaeIncipit speculum anime magistri Heinrici de Hassia
    Anima mea, novi, quod curiosa sis... - ... ultimam reduccionem.
    Compilatus est liber iste per magistrum Heinricum de Hassia magistrum devotum anno domini millesimo CCC° LXXXIII°

    Literatur:
    Edition: Hain Nr. 8389, 8401 (Straßburg 1507). Hartwig, S. 42f. Roth, S. 9f. Heilig, S. 133f. Thorndike-Kibre, Sp. 97. J. Lang, S. 38, 52. Bloomfield, Nr. 8479. Hohmann, Deutsche Texte, S. 226. Hohmann, Initienregister, Nr. 12. Kreuzer, Heinrich von Langenstein.
  • 138r - 141r: Henricus, de Langenstein: De contemptu mundi sub figura diversarum picturarum secularium missus domino Johanni de Ebersteyn canonico MoguntinoTractatus pulcher magistri Henrici de Hassia
    Post mundana celestia... - ... sed ad ethera vadunt.
    Explicet(!) hec nichili que pendit epistola mundum / Orbis edens facinus miserum variasque labores (!)

    Literatur:
    Hartwig, S. 52f. Roth, S. 18. Heilig, S. 138f. Rudolf, S. 33f. J. Lang, S. 47f. Bloomfield, Nr. 3965. Hohmann, Deutsche Texte, S. 230f. Hohmann, Initienregister, Nr. 262. Kreuzer, Heinrich von Langenstein.
  • 141v - 146v: Henricus, de Langenstein: Expositio super Orationem dominicam et Ave MariaDivina sapientia rebus omnibus... - ... exhibite divine miseracionis. Amen.

    Literatur:
    Edition: Hain Nr. 8389-8395. Hartwig, S. 43f. Roth, S. 10. Heilig, S. 126-128. Stegmüller, RB, Nr. 3203, 3206. J. Lang, S. 49f. Bloomfield, Nr. 8218. Hohmann, Initienregister, Nr. 158, 200.
  • 146v - 148r: Johannes Nyffer, de Bensheim: Postilla super Orationem dominicamQuod ex quibusdam cuiusdam doctoris scriptis abbreviando... - ... secundum verbum tuum. Amen.
    explicit postillatum Pater noster per modum oracionis per magistrum Iohannem Nyffer de Bensheim ... anno domini M° CCCC° XIII° in ebdomada post dominicam.

    Literatur:
    Bloomfield, Nr. 9023, 8753.
  • 148v - 151r: Henricus, de Langenstein: Homilia de sancta Elisabeth secundum MtOmelia magistri Henrici de Hassia de sancta Elizabet
    In illo tempore dixit Jesus discipulis suis parabulam hanc: simile est regnum celorum homini negociatori... - ... ad apicem... regni celorum, quam nobis concedat deus, qui per omnia vivit et regnat. Amen.

    Literatur:
    Heilig, S.168. J. Lang, S.57. Hohmann, Initienregister, Nr. 94. G. Sommerfeldt, Zu Langensteins Abhandlungen über die Landgräfin Elisabeth von Thüringen und über die Prophezeiungen der hl. Hildegard von Bingen, in: NA 43, 1922, S. 394-396.
  • 151r - 152v: Henricus, de Langenstein: Homilia in translatione sancte ElisabethIn translatione sancte Elizabet
    In illo tempore dixit Jesus discipulis suis parabolam hanc: simile est regnum celorum thesauro abscondito in agro

    Literatur:
    Heilig, S. 168. J. Lang, S. 57. Hohmann, Initienregister, Nr. 94. G. Sommerfeldt, Zu Langensteins Abhandlungen über die Landgräfin Elisabeth von Thüringen und über die Prophezeiungen der hl. Hildegard von Bingen, in: NA 43, 1922, S. 394-396.
  • 153r - 156v: Johannes Nyffer, de Bensheim: Sermo in vigilia nativitatis dominiHodie scietis, quod veniet dominus. Hec verba in introitu officii hodierni per universum orbem sancta decantat ecclesia
    Hunc sermonem fecit magister Johannes de Bensheim in refectorio ecclesie Maguntinensis anno domini M° CCCCVIII° in vigilia nativitatis domini.
  • 156v - 162v: Johannes Nyffer, de Bensheim: CollatioIncipit collacio facta per magistrum Iohannem de Bensheim, prothonotarium reverendissimi in Christo patris et domini domini Johannis de Nassauwe archiepiscopi Maguntinensis in presencia reverendi patris domini Ecclesie Argentinensis et totius sui cleri in civitate Argentinensi
    Reverende pater et domini mei, reverendissimus in Christo pater et dominus meus, dominus Johannes archiepiscopus Maguntinensis, metropolitanus vester, misit me
  • 163r - 169r: Henricus, de Langenstein: Invectiva contra monstrum BabilonisHeu frustra scripsi multos dictamine... - ... quisque legat studiose.

    Literatur:
    H. von der Hardt, Ineditum carmen antiquum Henrici de Hassia... pro pace, Helmstadii 1715 (Teiledition). A. Kneer, Die Entstehung der konziliaren Theorie, Römische Quartalschrift, Supplement-Heft 1, Rom 1893, S. 127-129 (hier der bei von der Haardt fehlende Teil). Hartwig, S. 33. Roth, S. 3f. J. Lang, S. 43. Walther, Initia carminum, Nr.7744, 14488. Hohmann, Initienregister, Nr. 74.
  • 169v - 174v: Henricus, de Langenstein: Epistola ad Eckardum episcopum de fatis ecclesie ex dictis sancte Hildigardis... vi rectitudinis persistent. Amen.
    conscriptus anno M° CCCC° XIII°. Nota, quod prefatus magister H. hanc epistolam scripsit et destinavit circa annos domini MCCCLXXXIII°, quando recessit a studio Parisiensi propter magnum scisma ecclesie, quod tunc incepit inter papam etc.

    Literatur:
    Edition: G. Sommerfeldt, Die Prophetien der Hl. Hildegard von Bingen in einem Schreiben des Magisters Heinrich v. Langenstein (1383), in: Historisches Jahrbuch 30, 1909, S. 43-61. Hartwig, S. 31. J. Lang, S. 41. Hohmann, Initienregister, Nr. 201.
  • 174v - 178v: Alexander, Papa, VI.: Urkunde von 1409Episcopus servus servorum ad perpetuam rei memoriam. Rerum omnium sanctissimi ac providi ordinatoris domini nostri Iesu Christi

    Literatur:
    Edition: Mansi, Bd. 27, Sp. 83-91 (hier mit der in der Handschrift fehlenden Datierung Bononie II. Kal. Februarii, anno I. [1409]).
  • 175v - 176r
  • 178v: Notiz über Balthasar de Cassa (den späteren Papst Johannes XXIII.)
  • 179r - 180r: Oratio in concilio Constantiensi de electione papae, 14.9.1417
    Literatur:
    Edition: Hardt, Bd. 4, S. 1419f.
  • 180v - 185r: Auszüge aus den Dekreten der 40. u. 43. Session des Konzils von Konstanz
    Literatur:
    Edition: Mansi, Bd. 27, Sp. 1164f., 1174-1195.
  • 185v - 186v: Martinus, V., Papa: Breve ad praepositum S. Petri extra muros Maguntinenses, 23.3.1418
  • 185v - 186v: Auszüge aus den Dekreten der 40. u. 43. Session des Konzils von Konstanz
    Literatur:
    Mansi, Bd. 27, Sp. 1164f., 1174-1195
  • 187r: Siegfried, von Eppstein: Privilegien für die Stadt Mainz, 13.11.1244 bzw. 18.6.1233
    Literatur:
    J. Böhmer u. C. Will, Regesta archiepiscoporum Maguntinensium, Bd. 2, Innsbruck 1886, S. 226f., Nr. 96 u. S. 281f., Nr. 504 (mit Nachweis der Editionen).
  • 188v: Conclusiones concilii Basiliensis
  • 189r - 195v: Branda, Castiglioni: Reformatio cleri Moguntini, Mainz, 26.11.1422.
  • 196r - 202r: Thomas, a Kempis: De imitacione Christi et contemptu omnium vanitatum mundi, Liber I
    Literatur:
    Edition: Le ms. autographe de Thomas a Kempis et l'imitation..., hrsg. v. L. M. J. Delaissé, Paris-Bruxelles 1956 (Les Publications de Scriptorium ; 2), hrsg., eingel. u. übers. v. F. Eichler, München 1966. S. Axters, De Imitatione Christi. Een handschrifteninventaris, Kempen 1971 (Schriftenreihe d. Kreises Kempen-Krefeld 27; ohne diese Handschrift).
  • 202v - 203r