Handschrift

Medizinisch-philologische Sammelhandschrift

M.ch.q.1

Titel

Medizinisch-philologische Sammelhandschrift

Datierung

[3. Viertel 15. Jahrhundert]

Entstehungsort

[Italien]

Digitalisiert von

Universitätsbibliothek Würzburg

Online seit

30.03.2021

Erweiterte Metadaten

Die im dritten Viertel des 15. Jahrhunderts in Italien entstandene Sammelhandschrift enthält etliche medizinisch-philologische Werke. Unter den verschiedenen Schreiberhänden ist auch die Schrift von Burkhard von Horneck auszumachen, dessen Besitzeintrag ins Jahr 1464 datiert und ihn als Doktor der Künste und Medizin ausweist. Die enthaltenen Texte lassen sich Johannes Damascenus, Bartholomäus Montagani, Johannes de Sancto Amando, Leonellus Chieragatus Vincentius, Christophorus Barzizius, Johannes Pontanus, Gasparinus Barzizza, M. Tullius Cicero, Franciscus de Camerino und Arnoldus de Villanova zuschreiben.

Titel

Medizinisch-philologische Sammelhandschrift

Entstehungsort

[Italien]

Datierung

[3. Viertel 15. Jahrhundert]

Umfang

142 Blatt
Lagen: Reklamanten an den Lagenenden.

Kurzbeschreibung

Die im dritten Viertel des 15. Jahrhunderts in Italien entstandene Sammelhandschrift enthält etliche medizinisch-philologische Werke. Unter den verschiedenen Schreiberhänden ist auch die Schrift von Burkhard von Horneck auszumachen, dessen Besitzeintrag ins Jahr 1464 datiert und ihn als Doktor der Künste und Medizin ausweist. Die enthaltenen Texte lassen sich Johannes Damascenus, Bartholomäus Montagani, Johannes de Sancto Amando, Leonellus Chieragatus Vincentius, Christophorus Barzizius, Johannes Pontanus, Gasparinus Barzizza, M. Tullius Cicero, Franciscus de Camerino und Arnoldus de Villanova zuschreiben.

Schlagwörter

Padua
Barbarus, Franciscus
Barbus, Marcus, Episcopus Vincentinus
Gatamelata
Georgius Venetus
Paulus Venetus

Provenienz

Dombibliothek Würzburg

Besitzer

Universitätsbibliothek Würzburg
Vorbesitzer: Burckhard von Horneck

Identifikator

M.ch.q.1
Thurn 3,2, S. 74
DOI: 10.48651/franconica-1277022721469

Digitalisiert von

Universitätsbibliothek Würzburg
Ausführliche Beschreibung

Geschichte

Provenienz
Dombibliothek Würzburg

Einband

Allgemeine Angaben
Kalbleder über Holz mit rautenförmigen Streicheisenlinien. Reste einer Schließe. Altes Signaturschild auf dem Rücken. Auf dem Rückdeckel eigenhändiger Verweis des Burkard von Horneck auf Franciscus de Camerino.
Begleitmaterial
HS: Titel eines Kommentars zu den Philippica des Cicero, einer Leichenrede, eines Geschichtswerkes aus der Humanistenzeit. Wohl autograph von Burkard von Horneck. Auf dem Rückdeckel nochmals eigenhändig von Horneck auf Franciscus de Camerino verwiesen.

Kodikologie

Beschreibstoff
Material: Papier
Lagenformel: 1 Blatt und VIII(17) + 5 VI(77) + III(83) + 3 VI(119) + V(129) + III(135) + IV und 1 Blatt (142, da letztes Lagenblatt entfernt)
Lagen: Reklamanten an den Lagenenden.
Watermark
  • Greif
  • Berg
  • Pfeile
Layout
Spaltenzahl: einspaltig
Zeilenzahl: ca. 56 Zeilen
Schrift
  • Gotische Kursive

Inhalt

  • 1r - 1v: Medizinische Texte
  • 2r: Besitzeintrag Burckards von Horneck
  • 2v - 3v
  • 4r - 7r: Johannes, Damascenus: Aphorismi super CommentoLiberet te deus... - ... translacionem inveni

    Literatur:
    Literatur: Schwarz S. 36f., Nr. 42.Thorndike-Kibre Sp. 24 (mit Angabe der Edition).
  • 7r - 11r: Bartholomeus, de Montagano: Medizinische BegriffsdefinitionenDiffiniciones terminorum medicinalium doctoris et monarche insignis domini Bartholomei Montagani ad dominum Brocardum de Horneck Alamannum scolarem novellum diligentissimum filium suum amantissimum foeliciter incipiunt
    Febris est calor innaturalis accrescens in corde... - ... pedum. Et sic est finis diffinicionum morborum ipsius Lilii Gordonii

    Literatur:
    Schwarz S. 38, Nr. 44.Thorndike-Kibre Sp. 24 (mit Angabe der Ed.)
  • 11v - 17r: Galenus: Abbreviacio libri Galeni TegniIste liber Tegni vocatur sciencia medicine tota... - ... quod dicit etc

    Literatur:
    Schwarz S. 31, Nr. 34.Thorndike-Kibre Sp. 792
  • 17v
  • 18r - 21r: Leonellus, Chieragatus VincentinusLeonelli chieragati vincentini oracio in laudem reverendi in Christo patris domini Marci Barbi episcopi Vicentini pro ingressu suo in civitatem
    Vereor equidem nonnullos, religiosissime pontifex, magistratus illustres... - ... aditum ad maiora reperiat
    Vincencie, kalendis Octobris MCCCCLIIII°
  • 21r - 22v: Laudes arciumVellem, ut pro magnitudine ac gloria earum arcium, de quibus hodiernus sermo habendus est... - ... omnibus adimpleri valeatis

    Literatur:
    Literatur: L. Bertalot, Studien zum italienischen und deutschen Humanismus, hrsg. P. O. Kristeller, Bd. 2, S. 216f., Nr. 4, Rom 1975 (Storia e letteratura. 130).
  • 22v - 24r: Christophorus, Barzizius: Sermo de laudibus arcium habitus in principio studii PataviniQuamquam omnes hii, qui de re aliqua dicturi sunt, vel florentissimi oratores

    Literatur:
    L. Bertalot, Studien zum italienischen und deutschen Humanismus, hrsg. P. O. Kristeller, Bd. 2, S. 218, Nr. 7, Rom 1975 (Storia e letteratura. 130)
  • 24r - 26v: Christophorus, Barzizius: De laudibus scienciarum oracio habita in principio studiiPostquam decreto patrum conscriptorum astrictus... - ... in pectoribus penitus insideant

    Literatur:
    L. Bertalot, Studien zum italienischen und deutschen Humanismus, hrsg. P. O. Kristeller, Bd. 2, S. 218, Nr. 8, Rom 1975 (Storia e letteratura. 130)
  • 26v - 27v: Christophorus, Barzizius: Oracio habita in funere Pauli Veneti excellentissimi philosophiSi pro gravi merore vestro, colendi presules... - ... fortitudine vincatur

    Literatur:
    L. Bertalot, Studien zum italienischen und deutschen Humanismus, hrsg. P. O. Kristeller, Bd. 2, S. 217, Nr. 5, Rom 1975 (Storia e letteratura. 130)
  • 28r: Christophorus, Barzizius: Accio gratiarumRecte a nostris prophetis sancitum est, conscripti patres, ut accepta beneficia... - ... fore semper recognoscam

    Literatur:
    L. Bertalot, Studien zum italienischen und deutschen Humanismus, hrsg. P. O. Kristeller, Bd. 2, S. 217, Nr. 7, Anhang, Rom 1975 (Storia e letteratura. 130)
  • 28r - 29v: Funebris oracio habita in funere fili cuiusdam pretoris elegans admodumHactenus vir magnifice pro egregia sapiencia et equitate, quas in administracione... - ... et luctum absterseris et solamen addideris
  • 29v - 33r: Pontano, Giovanni Gioviano: Funebris oracio facta in funere Gatamelatae magni capitanei VenetorumVellem, magnifici presides, id muneris nobis a deo immortali datum... - ... daretur

    Literatur:
    Kristeller, Iter Italicum, passim
  • 33r - 35v: Funebris oracio elegans satis de Georgio Lauretano VenetoMaxima pars hodierno fortissimo viro Georgio... - ... hereditatem esse legatam

    Literatur:
    Kristeller, Iter Italicum, Bd. 2, S. 17 und 23
  • 35v - 36v: Gasparinus, Barzizius: Sermo laudis in Franciscum Barbarum
    Literatur:
    Literatur: Kristeller, Iter Italicum, Bd. 2, S. 115. R. Sabbadini, Lettere e orazioni edite e inedite di Gasparino Barzizza, in: Archivio storico lombardo, ser. 2, Bd. 3, Jahrgang 13, 1886, S. 365-378, S. 563-583, S. 825-890 (führt diese Rede nicht auf)
  • 36v - 37v: Sermo matrimonialisFuere nonnulli M. v. et cives prestantissimi... - ... felicem esse videbam
  • 37v - 39r: De medicinaSi quid munus exercitato M.R.... - ... stratum velim
  • 39v - 40r: Guarinus, Veronensis: Sermo de libro Tullii officiorumAntequam ad hunc locum ornatissimum... - ... utilitatem leticiamque per

    Literatur:
    Kristeller, Iter Italicum.
  • 40v - 41v
  • 42r - 59r: Matheolus, Perusinus: Tractatus Microtegni Galeni[Q]uid mihi ingenii est, Xpofore Maure inclite Venetiarum princeps... [Ex]positurus igitur, ut predixi, librum microtegni Galieni... - ... est secundus et ultimus tractatus huius primi libri microtegni... Galieni

    Literatur:
    Literatur:
  • 59v - 65v
  • 66r: NotizenIn re frigidissima cales, in ferventissima friges
  • 66v
  • 67r - 81r: Cicero, Marcus Tullius: Laelius de amicitia
    Literatur:
    Edition: K. Simbeck, Stuttgart 1976.
  • 81v - 83v
  • 84r - 119v: Cicero, Marcus Tullius: Epistolae ad familiares selectae
  • 120r - 132v: Franciscus, de Camerino: Tractatus de pestilenciaIhus xpus etc. theisir. M. b. de horneck feliciter incipit. Ad dominum Christoforum Mauro inclitum ducem Veneciarum et celeberrimum dominum ibidem. feliciter incipit. Inclite princeps, patres magnifici. Occulta est adeo pestiferi morbi essentia... - ... amen. Explicit Tractatus de pestilencia secundum magistrum Burkhardum de Horneck ordinatum anno Christi 1463 ( 1464. Cogita. b. d. Horneck Arcium et medicine doctorisExplicit ist bis "1464 "durchgestrichen.

    Literatur:
    Literatur: Schwarz S. 17, Nr. 16. Sudhoff, Pestschriften nach der Epidemie des schwarzen Todes 1348, in: Archiv für Geschichte der Medizin 16, 1925, S.77-188, insbesondere S. 175. Thorndike-Kibre Sp. 975.
  • 133r - 134r: Medizinische Rezepte
  • 134v - 135v
  • 136r - 141v: Arnoldus, de Villa Nova: Canones seu aphorismiIncipiunt meditaciones parabole... Doctrina prima de regendis

    Literatur:
    Literatur: Schwarz S. 12f., Nr. 11. VL, 2. Auflage, Bd. 1, Sp. 555-558. Menges S. 120. Thorndike-Kibre Sp. 460.
  • 142r - 142v: Astrologisch-medizinisches Fragment

Sekundärliteratur

Metadaten

Titel

Medizinisch-philologische Sammelhandschrift

Entstehungsort

[Italien]

Datierung

[3. Viertel 15. Jahrhundert]

Umfang

142 Blatt
Lagen: Reklamanten an den Lagenenden.

Kurzbeschreibung

Die im dritten Viertel des 15. Jahrhunderts in Italien entstandene Sammelhandschrift enthält etliche medizinisch-philologische Werke. Unter den verschiedenen Schreiberhänden ist auch die Schrift von Burkhard von Horneck auszumachen, dessen Besitzeintrag ins Jahr 1464 datiert und ihn als Doktor der Künste und Medizin ausweist. Die enthaltenen Texte lassen sich Johannes Damascenus, Bartholomäus Montagani, Johannes de Sancto Amando, Leonellus Chieragatus Vincentius, Christophorus Barzizius, Johannes Pontanus, Gasparinus Barzizza, M. Tullius Cicero, Franciscus de Camerino und Arnoldus de Villanova zuschreiben.

Schlagwörter

Padua
Barbarus, Franciscus
Barbus, Marcus, Episcopus Vincentinus
Gatamelata
Georgius Venetus
Paulus Venetus

Provenienz

Dombibliothek Würzburg

Besitzer

Universitätsbibliothek Würzburg
Vorbesitzer: Burckhard von Horneck

Identifikator

M.ch.q.1
Thurn 3,2, S. 74
DOI: 10.48651/franconica-1277022721469

Digitalisiert von

Universitätsbibliothek Würzburg
Ausführliche Beschreibung

Geschichte

Provenienz
Dombibliothek Würzburg

Einband

Allgemeine Angaben
Kalbleder über Holz mit rautenförmigen Streicheisenlinien. Reste einer Schließe. Altes Signaturschild auf dem Rücken. Auf dem Rückdeckel eigenhändiger Verweis des Burkard von Horneck auf Franciscus de Camerino.
Begleitmaterial
HS: Titel eines Kommentars zu den Philippica des Cicero, einer Leichenrede, eines Geschichtswerkes aus der Humanistenzeit. Wohl autograph von Burkard von Horneck. Auf dem Rückdeckel nochmals eigenhändig von Horneck auf Franciscus de Camerino verwiesen.

Kodikologie

Beschreibstoff
Material: Papier
Lagenformel: 1 Blatt und VIII(17) + 5 VI(77) + III(83) + 3 VI(119) + V(129) + III(135) + IV und 1 Blatt (142, da letztes Lagenblatt entfernt)
Lagen: Reklamanten an den Lagenenden.
Watermark
  • Greif
  • Berg
  • Pfeile
Layout
Spaltenzahl: einspaltig
Zeilenzahl: ca. 56 Zeilen
Schrift
  • Gotische Kursive

Inhalt

  • 1r - 1v: Medizinische Texte
  • 2r: Besitzeintrag Burckards von Horneck
  • 2v - 3v
  • 4r - 7r: Johannes, Damascenus: Aphorismi super CommentoLiberet te deus... - ... translacionem inveni

    Literatur:
    Literatur: Schwarz S. 36f., Nr. 42.Thorndike-Kibre Sp. 24 (mit Angabe der Edition).
  • 7r - 11r: Bartholomeus, de Montagano: Medizinische BegriffsdefinitionenDiffiniciones terminorum medicinalium doctoris et monarche insignis domini Bartholomei Montagani ad dominum Brocardum de Horneck Alamannum scolarem novellum diligentissimum filium suum amantissimum foeliciter incipiunt
    Febris est calor innaturalis accrescens in corde... - ... pedum. Et sic est finis diffinicionum morborum ipsius Lilii Gordonii

    Literatur:
    Schwarz S. 38, Nr. 44.Thorndike-Kibre Sp. 24 (mit Angabe der Ed.)
  • 11v - 17r: Galenus: Abbreviacio libri Galeni TegniIste liber Tegni vocatur sciencia medicine tota... - ... quod dicit etc

    Literatur:
    Schwarz S. 31, Nr. 34.Thorndike-Kibre Sp. 792
  • 17v
  • 18r - 21r: Leonellus, Chieragatus VincentinusLeonelli chieragati vincentini oracio in laudem reverendi in Christo patris domini Marci Barbi episcopi Vicentini pro ingressu suo in civitatem
    Vereor equidem nonnullos, religiosissime pontifex, magistratus illustres... - ... aditum ad maiora reperiat
    Vincencie, kalendis Octobris MCCCCLIIII°
  • 21r - 22v: Laudes arciumVellem, ut pro magnitudine ac gloria earum arcium, de quibus hodiernus sermo habendus est... - ... omnibus adimpleri valeatis

    Literatur:
    Literatur: L. Bertalot, Studien zum italienischen und deutschen Humanismus, hrsg. P. O. Kristeller, Bd. 2, S. 216f., Nr. 4, Rom 1975 (Storia e letteratura. 130).
  • 22v - 24r: Christophorus, Barzizius: Sermo de laudibus arcium habitus in principio studii PataviniQuamquam omnes hii, qui de re aliqua dicturi sunt, vel florentissimi oratores

    Literatur:
    L. Bertalot, Studien zum italienischen und deutschen Humanismus, hrsg. P. O. Kristeller, Bd. 2, S. 218, Nr. 7, Rom 1975 (Storia e letteratura. 130)
  • 24r - 26v: Christophorus, Barzizius: De laudibus scienciarum oracio habita in principio studiiPostquam decreto patrum conscriptorum astrictus... - ... in pectoribus penitus insideant

    Literatur:
    L. Bertalot, Studien zum italienischen und deutschen Humanismus, hrsg. P. O. Kristeller, Bd. 2, S. 218, Nr. 8, Rom 1975 (Storia e letteratura. 130)
  • 26v - 27v: Christophorus, Barzizius: Oracio habita in funere Pauli Veneti excellentissimi philosophiSi pro gravi merore vestro, colendi presules... - ... fortitudine vincatur

    Literatur:
    L. Bertalot, Studien zum italienischen und deutschen Humanismus, hrsg. P. O. Kristeller, Bd. 2, S. 217, Nr. 5, Rom 1975 (Storia e letteratura. 130)
  • 28r: Christophorus, Barzizius: Accio gratiarumRecte a nostris prophetis sancitum est, conscripti patres, ut accepta beneficia... - ... fore semper recognoscam

    Literatur:
    L. Bertalot, Studien zum italienischen und deutschen Humanismus, hrsg. P. O. Kristeller, Bd. 2, S. 217, Nr. 7, Anhang, Rom 1975 (Storia e letteratura. 130)
  • 28r - 29v: Funebris oracio habita in funere fili cuiusdam pretoris elegans admodumHactenus vir magnifice pro egregia sapiencia et equitate, quas in administracione... - ... et luctum absterseris et solamen addideris
  • 29v - 33r: Pontano, Giovanni Gioviano: Funebris oracio facta in funere Gatamelatae magni capitanei VenetorumVellem, magnifici presides, id muneris nobis a deo immortali datum... - ... daretur

    Literatur:
    Kristeller, Iter Italicum, passim
  • 33r - 35v: Funebris oracio elegans satis de Georgio Lauretano VenetoMaxima pars hodierno fortissimo viro Georgio... - ... hereditatem esse legatam

    Literatur:
    Kristeller, Iter Italicum, Bd. 2, S. 17 und 23
  • 35v - 36v: Gasparinus, Barzizius: Sermo laudis in Franciscum Barbarum
    Literatur:
    Literatur: Kristeller, Iter Italicum, Bd. 2, S. 115. R. Sabbadini, Lettere e orazioni edite e inedite di Gasparino Barzizza, in: Archivio storico lombardo, ser. 2, Bd. 3, Jahrgang 13, 1886, S. 365-378, S. 563-583, S. 825-890 (führt diese Rede nicht auf)
  • 36v - 37v: Sermo matrimonialisFuere nonnulli M. v. et cives prestantissimi... - ... felicem esse videbam
  • 37v - 39r: De medicinaSi quid munus exercitato M.R.... - ... stratum velim
  • 39v - 40r: Guarinus, Veronensis: Sermo de libro Tullii officiorumAntequam ad hunc locum ornatissimum... - ... utilitatem leticiamque per

    Literatur:
    Kristeller, Iter Italicum.
  • 40v - 41v
  • 42r - 59r: Matheolus, Perusinus: Tractatus Microtegni Galeni[Q]uid mihi ingenii est, Xpofore Maure inclite Venetiarum princeps... [Ex]positurus igitur, ut predixi, librum microtegni Galieni... - ... est secundus et ultimus tractatus huius primi libri microtegni... Galieni

    Literatur:
    Literatur:
  • 59v - 65v
  • 66r: NotizenIn re frigidissima cales, in ferventissima friges
  • 66v
  • 67r - 81r: Cicero, Marcus Tullius: Laelius de amicitia
    Literatur:
    Edition: K. Simbeck, Stuttgart 1976.
  • 81v - 83v
  • 84r - 119v: Cicero, Marcus Tullius: Epistolae ad familiares selectae
  • 120r - 132v: Franciscus, de Camerino: Tractatus de pestilenciaIhus xpus etc. theisir. M. b. de horneck feliciter incipit. Ad dominum Christoforum Mauro inclitum ducem Veneciarum et celeberrimum dominum ibidem. feliciter incipit. Inclite princeps, patres magnifici. Occulta est adeo pestiferi morbi essentia... - ... amen. Explicit Tractatus de pestilencia secundum magistrum Burkhardum de Horneck ordinatum anno Christi 1463 ( 1464. Cogita. b. d. Horneck Arcium et medicine doctorisExplicit ist bis "1464 "durchgestrichen.

    Literatur:
    Literatur: Schwarz S. 17, Nr. 16. Sudhoff, Pestschriften nach der Epidemie des schwarzen Todes 1348, in: Archiv für Geschichte der Medizin 16, 1925, S.77-188, insbesondere S. 175. Thorndike-Kibre Sp. 975.
  • 133r - 134r: Medizinische Rezepte
  • 134v - 135v
  • 136r - 141v: Arnoldus, de Villa Nova: Canones seu aphorismiIncipiunt meditaciones parabole... Doctrina prima de regendis

    Literatur:
    Literatur: Schwarz S. 12f., Nr. 11. VL, 2. Auflage, Bd. 1, Sp. 555-558. Menges S. 120. Thorndike-Kibre Sp. 460.
  • 142r - 142v: Astrologisch-medizinisches Fragment

Sekundärliteratur